Xác lính Nga tại một địa điểm gần Sytnyaky, phía Tây Kyiv; ngày 3 Tháng Ba (ảnh: MARCUS YAM / LOS ANGELES TIMES)

Bình Phương - Do tổn thất nặng nề ở chiến trường Ukraine, quân đội Nga phải gấp rút tuyển quân bằng mọi cách, trong khi một bộ phận thanh niên đô thị tìm cách trốn quân dịch, không thi hành “nghĩa vụ quân sự” một phần vì không tán thành cuộc xâm lược.

Một số luật sư và các nhóm nhân quyền cho biết ngày càng có nhiều đàn ông Nga tìm cách trốn tránh quân dịch vì không muốn bị đưa tới Ukraine tham chiến.

Danila Davydov cho biết anh rời Nga chỉ trong vài tuần sau khi Tổng thống Vladimir Putin xua quân vào Ukraine, vì ông sợ phải chiến đấu trong một cuộc chiến mà ông không ủng hộ. Davydov, một nghệ sĩ 22 tuổi, lo ngại khi xung đột kéo dài, chính phủ Nga có thể gây áp lực buộc những người trẻ như anh phải vào quân đội. “Tôi không muốn tham gia chiến tranh hay phải vào tù, vì vậy tôi quyết định ra đi”, Davydov nói với Reuters từ Kazakhstan, nơi anh đang làm việc.

Anh ta nằm trong số nhiều thanh niên Nga tìm cách trốn quân dịch kể từ khi cuộc xung đột với Ukraine bắt đầu vào cuối tháng Hai. Một số thanh niên đã rời khỏi đất nước trong khi những người khác tìm cách xin miễn dịch hoặc đơn giản là phớt lờ lệnh triệu tập của chính quyền với hy vọng rằng chính quyền sẽ không truy đuổi họ. Nếu bị bắt, họ có nguy cơ đối mặt với án hai năm tù ở một đất nước mà “nghĩa vụ quân sự” là bắt buộc đối với nam thanh niên từ 18 đến 27 tuổi.

Moscow cho biết Nga đang tiến hành một chiến dịch quân sự đặc biệt và nó diễn ra đúng kế hoạch. Tổng thống ca ngợi những người chiến đấu cho nước Nga là “anh hùng”, đang cứu những người nói tiếng Nga ở Ukraine khỏi cuộc đàn áp, và phá vỡ cái mà ông nói là một kế hoạch tiêu diệt Nga của phương Tây. Vào ngày 24 tháng Hai, Nga đã phái hàng ngàn quân vào Ukraine, thực hiện cuộc xâm lược trên bộ lớn nhất châu Âu kể từ Thế chiến thứ Hai.

Putin đang đặt cược kế hoạch của Kremlin vào một đội quân chuyên nghiệp mà các chuyên gia phương Tây cho rằng đã bị tổn thất đáng kể trong bốn tháng chiến tranh. Nếu quân đội không thể tuyển đủ quân nhân, Putin sẽ phải sử dụng “lính quân dịch”, tổng động viên xã hội Nga hoặc thu nhỏ tham vọng của mình.

Mặc dù Putin đã nhiều lần công khai nói rằng lính quân dịch sẽ không được đưa vào cuộc xung đột ở Ukraine nhưng Bộ Quốc phòng Nga hồi đầu tháng Ba cho biết có một số đơn vị lính quân dịch đã tham chiến. Tháng trước, một công tố viên quân đội nói với thượng viện rằng khoảng 600 lính quân dịch đã bị đưa vào cuộc chiến, và kết quả là khoảng một chục sĩ quan đã bị kỷ luật.

Binh lính Nga tử trận bị bỏ mặc trên chiến trường. Ảnh các dân quân Ukraine thu lượm xác lính Nga đưa vào cất giữ trong các toa tàu đông lạnh ở thành phố Kharkiv hôm 24 tháng Năm 2022 để sau này chuyển giao cho gia đình họ. Ảnh John Moore/Getty Images.

Kể từ khi Peter Đại đế biến nước Nga thành một cường quốc lớn ở châu Âu, những người cai trị nước này thường dựa vào lực lượng quân dịch như một phần của quân đội đông đúc của họ, một trong những đội quân lớn nhất thế giới. Nam giới trong độ tuổi nhập ngũ phải phục vụ một năm như một nghĩa vụ; sau đó họ trở về đời sống dân sự, những người muốn theo đuổi binh nghiệp thì ký hợp đồng với quân đội để trở thành binh lính, sĩ quan chuyên nghiệp. Mỗi năm, Nga tuyển hai đợt quân dịch, với khoảng 260,000 người. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh, lực lượng vũ trang của Nga có tổng cộng khoảng 900,000 người.

Nhưng trốn tránh quân dịch là một thực tiễn ở Nga. Thanh niên không muốn vào lính thường thông qua các con đường hợp pháp như hoãn quân dịch do học tập hoặc khiếm khuyết về sức khỏe. Nhưng những tháng gần đây đã có ​​sự gia tăng đột ngột số đàn ông trẻ tuổi tìm cách tránh quân dịch, theo bốn luật sư và các nhóm trợ giúp pháp lý cho họ mà Reuters phỏng vấn được. Những người tránh quân dịch chủ yếu đến từ những người ở các thành phố lớn như Moscow và St Petersburg.

Dmitry Lutsenko, điều hành một nhóm cung cấp lời khuyên pháp lý miễn phí có tên là Release, cho biết danh sách thành viên của một nhóm Telegram dành cho những người đang tìm kiếm lời khuyên về cách tránh quân dịch do ông phụ trách đã tăng lên hơn 1,000 người, từ khoảng 200 người trước khi xảy ra xung đột. Luật sư Denis Koksharov, chủ tịch hiệp hội pháp lý Prizyvnik, cho biết trước đó trong cuộc xung đột, ông đã thấy số người tìm kiếm lời khuyên về việc tránh nghĩa vụ quân sự đã tăng khoảng 50%, mà không nói rõ con số.

Fyodor Strelin, 27 tuổi đến từ St Petersburg, cho biết anh đã phản đối chiến tranh ngay sau cuộc xâm lược và đã quyết định rời Nga vào cuối tháng Hai. Hiện đang ở thủ đô Tbilisi của Georgia, Strelin cho biết trước đây anh đã tránh quân dịch sau khi được miễn vào năm ngoái do cận thị nhưng đã chọn rời khỏi nước Nga do lo ngại về một cuộc tổng động viên. “Tôi nhớ nhà và bây giờ tôi cảm thấy mình đã mất đi vị trí trong cuộc sống,” anh nói.

Theo sáu thanh niên, luật sư và những người bảo vệ quyền lợi mà Reuters đã nói chuyện, một số nam thanh niên bị triệu tập đi nghĩa vụ quân sự đã phớt lờ lệnh gọi với hy vọng nhà chức trách sẽ tuyển đủ lính ở nơi khác. Kirill, một thanh niên 26 tuổi đến từ miền Nam nước Nga, làm việc trong lĩnh vực công nghệ, nói rằng anh ta đã nhận được lệnh gọi nhập ngũ vào tháng Tư, sau đó là một cuộc điện thoại vào tháng Năm yêu cầu anh ta đi khám bệnh nhưng anh ta không phản hồi vì anh ta không ủng hộ hoạt động của Nga ở Ukraina. “Người dân Ukraine giống như anh em. Tôi biết nhiều người ở đó và tôi không thể ủng hộ những hành động này,” anh nói thêm.

Ukraine và các đồng minh phương Tây ước tính rằng Nga đã mất ít nhất là 15,000 lính, bằng với số lính Liên Xô thiệt mạng trong cuộc chiến Afghanistan 1979-1989. Moscow đã không cập nhật con số thương vong chính thức của mình kể từ cuối tháng Ba, khi họ nói nói có 1,351 binh sĩ Nga thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự ở Ukraine. Gần đây tình báo quân sự Anh ước lượng quân Nga đã mất khoảng 25,000 người, hàng chục ngàn người khác bị thương, trong đạo quân xâm lược khoảng 300,000 người kể cả các đơn vị phục vụ.

Bình Phương (SGN)