Cảnh sát đụng độ người biểu tình tại thủ đô Matxcơva (Nga) ngày 23-1 - (Ảnh: REUTERS)

Thụy My (RFI) - Từ khi gây chiến với Ukraina, cơ quan an ninh của Putin chỉ lo bóp nghẹt những tiếng nói phản kháng thay vì bảo vệ người dân. Hàng trăm nhân viên an ninh được triển khai trong lễ tang nhà đối lập Alexei Navalny, nhưng lại vắng bóng trong buổi trình diễn nhạc rock hôm 22/03 ở Crocus City Hall, cách Kremlin chưa đầy 20 kilomet. Họ phải mất hơn một tiếng đồng hồ mới đến nơi, trong khi đó ít nhất 144 người đã ngã gục trước bọn khủng bố. Bị ám ảnh bởi « phát-xít » Ukraina chỉ có trong tưởng tượng, họ đã quên mất hiểm họa thực sự ở ngay trong nước mình.

Trong bài « Sự trở lại của Daech », Nouvel Obs cũng có cùng nhận định : do bận rộn với cuộc chiến ở Ukraina và mối lo nguyên tử, phương Tây và Nga đã lơ là trước khủng bố Hồi giáo. Tất nhiên Daech không bỏ lỡ cơ hội nào để tấn công, nhưng ra tay chỉ một tuần sau chiến thắng « rực rỡ » do Kremlin dàn dựng, là cả một sự sỉ nhục cho Vladimir Putin. Tất cả các chuyên gia đều nhất trí về dấu ấn của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo : vô số danh khoản Telegram được tạo ra trước đó để làm rối cơ quan an ninh, nhận trách nhiệm ngay trong đêm, hình ảnh cắt cổ các nạn nhân, video đăng tải sau mỗi vụ khủng bố…Nhưng Putin muốn « viết lại lịch sử » theo ý mình.

Theo Le Point, tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo ở Khorassan (ISIS-K) có vô số lý do để tấn công chế độ Putin : Nga can thiệp vào Syria để cứu Bachar Al-Assad, ủng hộ nhà độc tài Emomali Rahmon ngự trị ở Tadjikistan từ 30 năm qua, chiến tranh Chechnya những năm 1990 và 2000, Liên Xô đưa quân vào Afghanistan thập niên 70...Daech đã xâm nhập vào những di dân Trung Á mà Matxcơva đã đưa vào hàng loạt để phục vụ nền kinh tế chiến tranh, ngoài ra lực lượng trấn giữ biên giới Afghanistan và Tadjikistan đã bị điều khá nhiều sang Ukraina.

Tình báo Nga nghi ngờ cảnh báo của Mỹ và cũng chẳng tin nhau

Le Point cho rằng vụ khủng bố của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo chứng tỏ thất bại về an ninh của Vladimir Putin. Tương tự, Courrier International dịch bài viết của tờ báo Nga lưu vong Novaia Gazeta Europe, nêu ra thực tế dù việc chính thức hợp tác chống khủng bố đã chấm dứt kể từ khi Nga xâm lăng Ukraina, nhưng cơ quan tình báo các nước vẫn duy trì liên lạc với nhau.

Ngoài ra đại sứ quán Hoa Kỳ đã cảnh báo trước về nguy cơ những kẻ cực đoan tấn công vào « những cuộc tụ tập đông người, kể cả ca nhạc ». Tuy nhiên FSB không quan tâm vì bận rộn với Ukraina, Putin lại còn tố cáo là khiêu khích. Rõ ràng thảm kịch này xảy ra được là do sai lầm khủng khiếp của cơ quan tình báo. Novaia Gazeta nhấn mạnh, phương Tây không hề đe dọa Nga, nhà lãnh đạo các nước này là những người đầu tiên phân ưu. Còn theo chuyên gia Isabelle Facon trên L’Express, thật ra không dễ gì phá vỡ được những âm mưu khủng bố.

Nhà báo lưu vong Andrei Soldatov lưu ý là FSB, một trong những cột trụ quyền lực của Putin, rất giỏi trong việc đàn áp, ám sát trong và ngoài nước Nga, điều tra về những tội phạm một khi đã xảy ra. Bốn kẻ khủng bố hôm 22/03 đã bị bắt ngay hôm sau. Nhưng để ngăn cản một vụ tấn công, cần phải có sự phối hợp giữa nhiều bộ phận, trong khi tại Nga không ai tin ai : giữa các cơ quan tình báo khác nhau, giữa các tướng lãnh của FSB và Kremlin, nên khi có thông tin họ ngần ngại không dám chuyển lên cấp trên, dù phải hành động khẩn cấp.

Hơn nữa Vladimir Putin vốn xuất thân từ KGB vẫn tự coi mình là sĩ quan tình báo lỗi lạc nhất nước, do vậy cần dè dặt khi báo một tin xấu. Vấn đề này tồn tại từ nhiều thập niên, nhưng đã trở nên trầm trọng từ khi cuộc xâm lăng Ukraina gây trở ngại cho hợp tác quốc tế. Nếu người Mỹ chia sẻ một tin tức nhạy cảm với Matxcơva, FSB nghĩ rằng họ có mưu kế gì đây và tỏ ra cảnh giác.

Thường dân Ukraina thành dê tế thần của Putin

Bên cạnh đó, Le Point đánh giá chiến lược liên minh của Matxcơva với các lực lượng chống phương Tây là vô ích. Putin không ngần ngại làm bạn với Iran, trải thảm đỏ cho phe Hamas, rũ bỏ mối quan hệ có từ nhiều năm qua với Israel, công kích Mỹ và đồng minh châu Âu. Nay cả một chiến lược đã bị lung lay. Quân thánh chiến coi người Nga, châu Âu và Mỹ đều là những « kẻ dị giáo » cần phải trừ khử để xứng đáng được lên thiên đàng của chúng.

Khi tránh né lên án Daech bất chấp sự thật hiển nhiên, Putin tự trói mình vào một kịch bản nguy hiểm. Ông ta phải mất ba ngày mới nhìn nhận yếu tố « Hồi giáo cực đoan » nhưng vẫn ráng kéo Kiev vào để khỏa lấp thất bại của an ninh đồng thời trốn trách nhiệm đã không tin vào cảnh báo của Mỹ, gia tăng tấn công Ukraina. Putin là vô địch trong nghệ thuật đổ lỗi cho kẻ khác. Khi từ chối nhìn thẳng vào thực tế, Vladimir Putin hết sức vô trách nhiệm. Khả năng thỏa hiệp với ông ta mỗi ngày một lùi xa.

Novaia Gazeta nhận thấy có những áp-phích mới xuất hiện kêu gọi tham gia « chiến dịch quân sự đặc biệt ». Lòng thương tiếc chân thành của công dân đã bị lợi dụng để lôi kéo tham gia hàng ngũ những kẻ sát nhân. Đêm 23 rạng 24/03, 11 oanh tạc cơ Tu-95 cất cánh tấn công các thành phố Kiev, Lviv, Odessa của Ukraina. Các phi công mang băng tang để tưởng niệm những nạn nhân khủng bố ở Matxcơva, bắn hàng loạt hỏa tiễn vào dân Kiev.

Hai năm chiến tranh, vô số người chết, rốt cuộc kẻ thù từ nơi khác đến

Nhà kinh tế Serguei Alexachenko nhắc nhở, trong tình huống bình thường, trước một thất bại lớn như vậy Quốc hội cần phải mở điều tra độc lập, có sự tham gia của xã hội dân sự. Đương nhiên tại nước Nga ngày nay Quốc hội bù nhìn sẽ công nhận tất cả những kết luận được Putin duyệt.

Kremlin và bộ máy tuyên truyền vẫn sẽ đề quyết cho Kiev dù chẳng có bằng cớ nào. Chẳng lẽ đã gây chiến với Ukraina hơn hai năm qua, giết hại vô số người, san bằng nhiều thành phố rồi rốt cuộc nhìn nhận là kẻ thù đến từ nơi khác ? Như vậy chừng như Kremlin sẽ tạo ra một hồ sơ cáo buộc « cực đoan Hồi giáo nhận lệnh từ Kiev ». Hỏa tiễn tiếp tục rơi xuống Ukraina, một làn sóng bài ngoại trỗi dậy trong nước. Tờ báo cho rằng chỉ có một cách để thoát ra khỏi ngõ cụt là chấm dứt chiến tranh.

Trả lời phỏng vấn của L’Express, nhà báo lưu vong Andrei Soldatov không loại trừ khả năng Vladimir Putin leo thang chiến tranh. Tuy nhiên vẫn có thể chờ đợi kết quả bầu cử tổng thống Mỹ, với hy vọng Kiev không còn được viện trợ và châu Âu thì chia rẽ. Tung ra một chiến dịch lớn lúc này gây rủi ro lớn cho quân đội, tạo bất ổn trong nước.

Ngày nay chỉ duy nhất một người có quyền quyết định tại Nga là Putin. Nếu vì lý do chính trị, cần chuyển sang một giai đoạn thô bạo hơn ở Ukraina thì ông ta sẽ làm, không ai ngăn cản được. Tương tự, trong nhiệm kỳ sáu năm tới, Putin có thể tấn công các nước khác như Moldova hay ba nước Baltic.

F-16 cho Ukraina bố trí ở nước nào ?

Trên chiến trường, Courrier International tổng hợp báo chí Nga phân tích « Những chiếc F-16 chi viện cho Ukraina sẽ được tập kết ở đâu ? ». Vladimir Putin hôm 28/03 đã đe dọa trả thù tất cả những nước nào trở thành căn cứ hoạt động cho chiến đấu cơ F-16 mà Kiev được hứa hẹn. Trước đó vào đầu tháng Ba, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky khẳng định F-16 « sẽ đến nơi trong năm nay » nhưng không cho biết chi tiết.

Tạp chí trên mạng Vzgliad, diễn đàn của phe diều hâu quân sự Nga, cho rằng không quân Ukraina sẽ có khoảng 60 chiếc, Đan Mạch, Hà Lan, Bỉ, Na Uy đã công nhận sẽ giao trong những tháng tới. Nhưng theo các chuyên gia Nga, những chiếc F-16 không thể đặt ở Ukraina vì nguy cơ bị oanh tạc. Có thể là Rumani hay Ba Lan, Moldova. Do không phải là thành viên NATO, nếu đặt tại Moldova sẽ tránh đối đầu trực tiếp với Nga. Ngược lại rủi ro sẽ cao hơn vì sự hiện diện của quân Nga ở Transnistria, vùng đất ly khai của Moldova trung thành với Matxcơva.

Trong khi đó theo The Economist, Ukraina đang chạy đua với thời gian để củng cố tiền tuyến. Hiện nay lực lượng Kiev đang « đói » đạn pháo, Nga bắn năm quả thì Ukraina chỉ trả đũa được một quả, đó là lý do phải rút khỏi Avdiivka. Mặt trận « đóng băng » có vẻ là kịch bản tốt cho Ukraina. (RFI)