Những người ủng hộ ông Lại Thanh Đức (Lai Ching Te) tại Đài Bắc vui mừng sau chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan ngày 13/01/2024. (AP - ChiangYing-ying)
Thụy My (RFI) - L'Express nhận xét « Lại Thanh Đức được bầu làm tổng thống Đài Loan : Bắc Kinh đối mặt với người bị thù ghét nhất ». Le Point nhấn mạnh « Đài Loan, sự sỉ nhục cho Tàu cộng ».
Người bị công kích nhiều nhất đăng quang : Điều sỉ nhục cho Bắc Kinh
Các tuần báo quay lại khúc phim quá khứ : Cách đây nửa thế kỷ, tai nạn khi khai thác mỏ thường xuyên xảy ra nhưng những người nghèo trên đảo quốc vẫn phải mưu sinh. Một thợ mỏ về hưu nhớ lại, ngày 08/01/1960, ở hầm mỏ số 2, những tiếng khóc vang lên trong đám đông khi một số nạn nhân chết vì ngạt khí lần lượt được đưa lên mặt đất. Trong số đó có Lai Chao Jin, 33 tuổi, cha của tân tổng thống Đài Loan. Người vợ góa một mình nuôi sáu đứa con, trong căn nhà tôn lụp xụp thường bị tốc mái sau mỗi trận bão. Lại Thanh Đức lúc cha mất chưa đầy hai tuổi, sau này đã giúp mẹ dựng lại nhà. Học giỏi và được học bổng, ông trở thành bác sĩ rồi sang Harvard học tiếp, và nay bước lên ngôi vị cao nhất. Một tấm gương thăng tiến ngoạn mục.
Ngày 20/05 ông Lại Thanh Đức (Lai Ching Te) sẽ chính thức nhận trọng trách điều hành Trung Hoa Dân Quốc, hiện chỉ còn được 12 nước công nhận. Chọn tiếp tục con đường dân chủ, người Đài Loan đã gởi một thông điệp rõ ràng cho Tàu cộng độc tài của Tập Cận Bình. Vương Nghị cay cú tuyên bố « Đài Loan chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là một quốc gia ». Hồi năm 1996, khi đảo quốc dân chủ hóa, Bắc Kinh đã chào mừng tổng thống dân cử đầu tiên bằng một loạt hỏa tiễn bắn qua eo biển. Lần này Tàu cộng đả kích những nước đã gởi lời chúc mừng, trong đó có Pháp, và tự an ủi rằng « Đảng Dân Tiến không đại diện cho đại đa số dân Đài Loan ».
Đàn áp Hồng Kông, Tàu cộng tự thu hẹp khả năng khuyến dụ Đài Loan
Chuyên gia Valérie Niquet trên Le Monde cuối tuần nhấn mạnh « Trở ngại chính cho khả năng xích gần lại giữa Bắc Kinh và Đài Bắc là từ chính bản thân chế độ Tàu cộng ». Bà cũng cho rằng chiến thắng thứ ba liên tiếp của đảng Dân Tiến là thêm một cái tát cho Bắc Kinh.Những thủ đoạn tuyên truyền, lũng đoạn bằng chiến tranh thông tin đã tỏ ra vô hiệu.
Từ khi lên cầm quyền năm 2013, Tập Cận Bình liên tục khiêu khích, đe dọa đồng thời thuyết phục người Đài Loan « thống nhất » với Hoa lục. Nhưng khi áp đặt thô bạo luật an ninh quốc gia và đàn áp Hồng Kông, Bắc Kinh đã tự thu hẹp cơ hội vốn nhỏ nhoi nhằm quyến rũ một xã hội cởi mở và tự do như Đài Loan. Le Figaro Magazine nói thêm về trường hợp doanh nhân Hồng Kông Lê Trí Anh (Jimmy Lai), mà phiên tòa bắt đầu từ ba tuần qua, đang được người Đài Loan rất chú ý. Chuyên gia Jean-Pierre Cabestan cho biết, ông chủ báo Apple Daily được biết nhiều về Đài Bắc vì vợ con ông sống ở đây và tờ báo có phiên bản riêng cho Đài Loan. Nhà tỉ phú đấu tranh thách thức chính quyền cộng sản đã từ chối chạy trốn, nói rằng sẵn sàng vào tù.
Sau khi làm đủ cách nhưng vẫn thất bại trong bầu cử Đài Loan, Tàu cộng chỉ có thể tiếp tục giương oai diễu võ bằng những vụ xâm nhập, tập trận để duy trì áp lực lên Đài Bắc và đồng minh Mỹ. Trong lúc kinh tế xuống dốc, một cuộc phiêu lưu quân sự khó thể xảy ra vì có nguy cơ dẫn đến hồi kết cho chế độ. Ngay cả khi rất muốn, các nhà chiến lược Bắc Kinh biết rằng không thể vượt qua eo biển Đài Loan rộng hơn 180 kilomet dễ dàng như Nga băng qua biên giới Ukraina.
Nếu phong tỏa eo biển sẽ gây thiệt hại kinh tế trước hết cho Bắc Kinh. Trên 100.000 công ty Đài Loan đầu tư vào Hoa lục trong đó có Foxconn thu dụng trên 1 triệu nhân công, xuất sang sản phẩm công nghệ cao kể cả chip bán dẫn. Đối với Bắc Kinh, không thể « bất chiến tự nhiên thành » như vẫn hy vọng, lại càng không thể thắng trước sức mạnh Mỹ nếu gây chiến, bên cạnh đó là nguy cơ bị cấm vận, theo bà Niquet, tốt nhất là nên tập trung cho hợp tác kinh tế.
Củ cà rốt vẫn tốt hơn cây gậy
Theo South China Morning Post được Courrier International trích dịch, « Bắc Kinh sẽ phải chấp nhận kết quả bầu cử Đài Loan ». Nhật báo Hồng Kông - sau này đã trở nên thân Tàu cộng - cho rằng Tập sẽ phải nhìn nhận một thực tế là đảng Dân Tiến đã bắt rễ lâu bền, không thể biến mất trong ngày một ngày hai. Dùng củ cà rốt vẫn tốt hơn là cây gậy.
Bài diễn văn của ông Lại Thanh Đức sau khi đắc cử có thể làm an tâm rằng ông sẽ đi theo hướng ôn hòa của bà Thái Anh Văn. Tờ báo gợi ý, tân tổng thống nên tỏ ra thực dụng, nếu ông lịch sự từ chối những chuyến thăm của các viên chức Mỹ, thì Bắc Kinh có thể đáp lễ bằng cách giảm bớt những vụ cho tiêm kích xâm nhập không phận Đài Loan.
Đài Loan, quốc gia có chủ quyền về thực tế lẫn pháp lý
Về mặt pháp lý, luật gia Isabelle Feng trên Le Monde cuối tuần khẳng định « Ngược với những gì Bắc Kinh tuyên bố, Đài Loan là một Nhà nước có chủ quyền, trên thực tế cũng như về công pháp quốc tế ». Đảo quốc này hội đủ bốn điều kiện theo Công ước Montevideo năm 1933 : « Có dân cư sinh sống thường xuyên, kiểm soát một vùng đất được xác định, có một chính phủ, và có khả năng quan hệ với các Nhà nước khác ». Mặc dù dưới sự o ép của Bắc Kinh, ngoài Vatican chỉ còn 11 nước có quan hệ ngoại giao với Đài Loan, nhưng về luật pháp quốc tế, cả tư cách thành viên Liên Hiệp Quốc lẫn việc công nhận của nước thứ ba không phải là yếu tố cấu thành chủ quyền. Hồi năm 1964, khi tướng De Gaulle quyết định lập quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa còn chưa được vào Liên Hiệp Quốc !
Ngày 12/02/1912, hoàng đế cuối cùng của nhà Thanh là Phổ Nghi (Puyi) đã xuống chiếu thoái vị, trao quyền cho « Trung Hoa Dân Quốc » vừa được khai sinh trước đó một tháng từ Cách mạng Tân Hợi do Tôn Dật Tiên (Sun Yat Sen) tiến hành. Chính Trung Hoa Dân Quốc thuộc phe chiến thắng sau Đệ nhị Thế chiến đã thu hồi đảo Đài Loan mà nhà Thanh nhượng cho quân phiệt Nhật năm 1895, chứ không phải Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Cho dù sau đó Mao thắng trong cuộc nội chiến khiến Tưởng Giới Thạch phải chạy sang hòn đảo này, Đài Loan tiếp tục là thành viên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc cho đến năm 1971, khi Đại hội đồng thông qua Nghị quyết 2758 khiến Đài Bắc phải nhường ghế cho Bắc Kinh. (Thụy My - RFI)