Ngoại trưởng Trung cộng Vương Nghị (trái) và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken (REUTERS)

Dương Vĩ - Hôm 07/05, Bộ trưởng Ngoại giao Trung cộng Vương Nghị một lần nữa lại nói về “chủ nghĩa đa phương” tại một hội nghị truyền hình trực tuyến của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, sử dụng Liên Hiệp Quốc (LHQ) làm chiến trường để đối đầu với Hoa Kỳ. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (HĐBA LHQ) ban đầu được hiểu là một cơ chế tham vấn để tránh xung đột và chiến tranh, nhưng giờ đây Đảng Cộng sản Tàu (Trung cộng)—đang lầm tưởng rằng “phương Đông đang trỗi dậy và phương Tây đang suy tàn”—trắng trợn sử dụng HĐBA LHQ để tranh đấu cho quyền bá chủ, đặt cơ quan này vào tình thế nguy hiểm trầm trọng.

Ông Vương Nghị cho rằng các quy tắc quốc tế không phải là quyền dành riêng hay đặc quyền của một vài quốc gia và nên được tạo ra bởi tất cả mọi người. Hơn nữa, thế giới không nên bị phân chia theo các dòng ý thức hệ.

Những nhận xét của ông Vương rõ ràng đã hướng vào bản tuyên bố chung của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao và Phát triển G-7 (Nhóm bảy quốc gia công nghiệp phát triển đứng đầu thế giới) [diễn ra] từ ngày 02/05 đến 05/05, mà Trung cộng đã không tham dự. Bản tuyên bố này đã nhấn mạnh cam kết [của G-7] đối với nền dân chủ tự do, thị trường công bằng và tự do cũng như bảo vệ nhân quyền. Trung cộng, vì thế, đã sử dụng cuộc họp của HĐBA LHQ như một diễn đàn để trút sự bất mãn của mình với Hoa Kỳ và hệ thống quản trị toàn cầu. Biết rằng G-7 không chỉ đại diện, cho những gì ông ta gọi là, một số ít các quốc gia, và rằng Trung cộng lại một lần nữa bị cô lập trên trường quốc tế, ông Vương không dám công khai nhắm mục tiêu vào tất cả các quốc gia, mà chủ yếu tập trung vào Hoa Kỳ.

Ông Vương nói rằng các hành động đơn phương, chẳng hạn như các lệnh trừng phạt, mà phớt lờ đi HĐBA LHQ là không chính thống.

Chính phủ tiền nhiệm của ông Trump đã phát hiện ra điểm yếu khi tấn công chế độ Trung cộng bằng một loạt lệnh trừng phạt trên mặt trận thương mại và công nghệ. Trung cộng đã cố gắng gây áp lực lên chính phủ mới của Hoa Kỳ để nới lỏng các lệnh trừng phạt này, nhưng chỉ làm cho mối bang giao Hoa Kỳ-Trung cộng ngày một xấu thêm.

Mặc dù chính phủ ông Biden không duy trì các lệnh trừng phạt cứng rắn nhất của chính phủ tiền nhiệm cựu Tổng thống Trump và chỉ gọi Trung cộng là đối thủ cạnh tranh, nhưng giới lãnh đạo Trung cộng đã hiểu sai lập trường của ông Biden, và bắt đầu công khai cạnh tranh với Hoa Kỳ để giành quyền bá chủ.

Ngoài ra, ông Vương cho rằng diễn biến của đại dịch khiến cho hệ thống quản trị toàn cầu ngày càng thiếu sự linh hoạt. Vì vậy, ông cho rằng các nước đang phát triển phải tham gia nhiều hơn và phải lắng nghe tiếng nói của họ sao cho hệ thống có thể vận hành theo hướng công bằng và hợp lý hơn.

Có vẻ như giới lãnh đạo Trung cộng vẫn tin rằng “phương Đông đang trỗi dậy và phương Tây đang suy tàn” và háo hức thống trị thời kỳ hậu đại dịch. Rõ ràng là Trung cộng nghĩ rằng họ đã nắm quyền kiểm soát một phần LHQ và sẵn sàng chiến đấu để giành quyền tối thượng. Ông Vương lưu ý rằng năm nay đánh dấu 100 năm ngày thành lập Trung cộng, và tuyên bố LHQ cần tái cơ cấu và bắt đầu lại-để cùng nhau xây dựng một tương lai chung cho nhân loại.

Tại Hội nghị thường niên Diễn đàn Á Châu Bác Ngao (Boao) (BFA) 2021, ông Tập Cận Bình đã tuyên bố Trung cộng có mục tiêu theo đuổi “lợi ích chung cho thế giới.” Tuyên bố của ông Vương lặp lại quan điểm của ông Tập về quản trị toàn cầu cùng lý tưởng rằng thế giới nên trải qua một sự thay đổi sâu sắc.

Giờ đây, khi ông Vương đang công khai khẳng định những tham vọng của Trung cộng nhân dịp kỷ niệm 100 năm thành lập, điều đó đã gợi lên cảm giác khủng hoảng gia tăng trên toàn cầu. Trên thực tế, bản tuyên bố do các ngoại trưởng G-7 đưa ra phần lớn tiết lộ mối quan ngại sâu sắc của họ về sự can thiệp của Trung cộng đối với trật tự quốc tế.

Các bộ trưởng ngoại giao G-7 áp dụng giãn cách xã hội khi họp mặt tại London, theo chiều kim đồng hồ từ trái sang là Ngoại trưởng Canada Marc Garneau, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab, Ngoại trưởng Nhật Bản Motegi Toshimitsu, Đại diện cao cấp của Liên minh Âu Châu phụ trách đối ngoại Josep Borrell, Ngoại trưởng Ý Luigi Di Maio, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken, Ngoại trưởng Liên bang Đức Heiko Maas và Bộ trưởng Ngoại giao và Âu Châu của Pháp Jean-Yves Le Drian, trong các cuộc hội đàm tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao và Phát triển G-7, hôm 04/05/2021. (Ảnh: Stefan Rousseau/Pool/AP).

Khủng hoảng nghiêm trọng do Trung cộng gây ra

Phát ngôn của Ngoại trưởng Blinken tại hội nghị của HĐBA LHQ cần được coi là lần đầu tiên chính phủ mới của Hoa Kỳ trực tiếp chỉ ra cuộc khủng hoảng nghiêm trọng do Trung cộng gây ra.

Ông Blinken đã đề cập đến một loạt các nguyên tắc thành lập của HĐBA LHQ, bao gồm ngăn chặn xung đột và giảm thiểu đau khổ cho con người, công nhận và bảo vệ quyền con người, thúc đẩy đối thoại và tự kiềm chế. Ông Blinken cũng thừa nhận rằng cơ chế của LHQ đã tránh được xung đột vũ trang giữa các cường quốc nguyên tử và thúc đẩy nhân quyền. “Nhưng giờ nó [LHQ] đang gặp nguy hiểm trầm trọng. Chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy, sự đàn áp đang gia tăng, sự cạnh tranh giữa các quốc gia ngày càng sâu sắc-và các cuộc tấn công chống lại trật tự dựa trên quy tắc đang ngày càng gia tăng,” ông Blinken nêu rõ.

“Chúng ta sẽ tiếp tục chống trả mạnh mẽ khi chúng ta chứng kiến các quốc gia phá hoại trật tự quốc tế, vờ như các quy tắc mà tất cả chúng ta đã chấp thuận là không tồn tại, hoặc đơn giản là tùy ý vi phạm các quy tắc đó,” ông nói thêm.

Đề cập đến các cam kết mà tất cả các quốc gia phải đáp ứng, bao gồm Hiến chương LHQ, các hiệp ước và công ước, các nghị quyết của HĐBA LHQ, luật nhân đạo quốc tế, và các quy tắc và tiêu chuẩn được thống nhất dưới sự bảo trợ của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và nhiều tổ chức xây dựng tiêu chuẩn quốc tế [khác], ông Blinken nêu rõ mục đích của Hoa Kỳ là “bảo vệ, duy trì và phục hồi trật tự đó.”

Trong khi ông Blinken đáp trả lại tham vọng lộ rõ của Trung cộng, các hãng thông tấn của Trung cộng lại hoàn toàn bỏ quên nhận xét của ông Blinken trong báo cáo về hội nghị đó. Họ không ngừng quảng bá cuộc điện đàm của ông Tập với tổng thư ký LHQ-thảo luận về chủ nghĩa đa phương và quan điểm toàn cầu của Trung cộng.

Không rõ liệu màn thể hiện phong cách ngoại giao mới nhất của Trung Cộng có một lần nữa cảnh báo thế giới về tham vọng sai lầm hòng kiểm soát thế giới của Trung cộng hay không, vốn là thứ gây ra một cuộc khủng hoảng toàn cầu.

Giải thích về nhân quyền phổ quát

Ông Blinken đã làm rõ khái niệm về nhân quyền phổ quát để đáp lại lập luận sai lầm của Trung cộng. Ông nói: “Nhân quyền và phẩm hạnh phải là cốt lõi của trật tự quốc tế. Đơn vị nền tảng của Liên Hiệp Quốc-từ câu đầu tiên của Hiến chương-không chỉ là chính phủ quốc gia. Mà còn là con người. Một số người cho rằng những gì các chính phủ làm trong biên giới của họ là việc riêng của họ, và nhân quyền là những giá trị chủ quan khác nhau giữa các xã hội khác nhau. Nhưng Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền bắt đầu bằng từ ‘phổ quát’ bởi các quốc gia của chúng ta đã đồng ý rằng tất cả mọi người, ở bất kỳ nơi đâu, đều có quyền. Việc khẳng định quyền phán quyết trong nước không mang lại cho bất kỳ chính phủ nào một ‘chi phiếu trắng’ để nô lệ hóa, tra tấn, trừ khử, thanh trừng sắc tộc đối với người dân nước mình hay vi phạm nhân quyền của họ theo bất kỳ cách nào khác.”

Lời giải thích của ông Blinken rõ ràng là nhằm vào lời ngụy biện thường thấy của Trung cộng về cái gọi là “can thiệp vào công việc nội bộ.”

 Hôm 06/05, anh Hoàng Chi Phong (Joshua Wong), nguyên tổng thư ký của nhóm ủng hộ dân chủ Hồng Kông Demosisto, cùng với các nhà hoạt động khác, đã bị tòa án Hồng Kông kết án vì năm ngoái họ đã tham gia vào một buổi cầu nguyện dưới ánh nến, tưởng niệm các nạn nhân trong vụ Thảm sát Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Lúc đó, ông Blinken đã viết trong một bài đăng trên Twitter, rằng “Hoa Kỳ đứng về phía người dân Hồng Kông và bác bỏ việc kết án các nhà hoạt động vì đã tham dự lễ tưởng niệm Thiên An Môn. Tất cả những người bị cầm tù vì thỉnh nguyện ôn hòa để bảo đảm tự do phải được phóng thích ngay lập tức.”

Đương nhiên, các hãng thông tấn của Trung cộng sẽ không tiết lộ những gì ông Blinken nói về nhân quyền phổ quát, nhưng họ đã nhanh chóng đáp trả theo một cách khác.

Hôm 08/05, Tân Hoa Xã đã xuất bản một bài báo tuyên truyền với tiêu đề: “Chính trị gia Hoa Kỳ Ngang nhiên Che giấu Tội phạm, Cực kỳ Phi lý!” Mặc dù bài báo không nêu tên ông Blinken, nhưng nó đã thổi bùng lên cái mà nó gọi là ý đồ lộ rõ của Hoa Kỳ nhằm gây ra hỗn loạn ở Hồng Kông. Bỏ qua xu hướng chung của thời đại và “sử dụng cách tiếp cận trước đây đã trở thành một lựa chọn chính trị phi lý của Hoa Kỳ và phương Tây,” bài báo nói thêm. Cùng ngày, tờ Nhân dân Nhật báo cũng xuất bản một bài báo tuyên truyền dài 3,700 từ, [với tiêu đề]: “Những Vi phạm Lớn Phơi bày các Vấn đề Nhân quyền Dai dẳng của Hoa Kỳ.”

Các hãng thông tấn của Trung cộng chỉ đáp trả những nhận xét của ông Blinken về nhân quyền, nhưng lại né tránh một nguyên tắc quan trọng mà ông đã chỉ ra.

 Liên Hiệp Quốc “dựa trên nguyên tắc bình đẳng chủ quyền của các quốc gia thành viên,” ông Blinken nói. “Một quốc gia không tôn trọng nguyên tắc đó khi nó có ý định vẽ lại biên giới của một quốc gia khác; hoặc tìm cách giải quyết các tranh chấp lãnh thổ bằng việc sử dụng hoặc đe dọa vũ lực; hoặc khi một quốc gia tuyên bố rằng họ có quyền có phạm vi ảnh hưởng để ra lệnh hoặc ép buộc việc lựa chọn và ra quyết định của một quốc gia khác. Và một quốc gia tỏ ra khinh thường nguyên tắc đó khi nhắm mục tiêu vào một quốc gia khác với thông tin sai lệch hoặc vũ khí hóa vấn đề tham nhũng, phá hoại các cuộc bầu cử tự do và công bằng cùng các thể chế dân chủ của các quốc gia khác, hay truy lùng các nhà báo hoặc nhà bất đồng chính kiến ​​ở nước ngoài.”

Ông Blinken cũng giải thích về khái niệm chủ nghĩa đa phương, nhưng theo cách khác với phiên bản của Trung cộng. “Khi các quốc gia thành viên LHQ-đặc biệt là các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an-đưa ra các quy tắc này và ngăn chặn những nỗ lực nhằm quy trách nhiệm cho những bên vi phạm luật pháp quốc tế, điều đó gửi đi thông điệp rằng các bên khác cũng có thể vi phạm các quy tắc đó mà không bị trừng phạt,” ông Blinken nói thêm. Về cơ bản, ông Blinken đã chỉ trích Trung cộng vì đã phá hoại các quy phạm của LHQ mà không gọi đích danh.

Nếu ông Blinken và những người đồng cấp của mình từ các quốc gia khác thực sự hiểu được hành động mới đây nhất cùng tham vọng của Trung cộng được đưa ra tại hội nghị HĐBA LHQ, thì một liên minh quốc tế chống cộng hy vọng sẽ hình thành sớm hơn, và chiến lược cùng nhau giải quyết cuộc khủng hoảng này sẽ ngày càng trở nên rõ ràng hơn.

Dương Vĩ

(Biên dịch: Yến Nhi (etviet)

*

Tác giả Dương Vĩ (Yang Wei) đã theo sát các vấn đề của Trung cộng trong nhiều năm. Ông đã đóng góp bài bình luận chính trị về Trung Quốc cho Epoch Times phiên bản Hoa ngữ kể từ năm 2019.