Mỹ nói rằng loạt tấn công mới nhất là nhằm vào các nhóm vũ trang do Iran hậu thuẫn (Getty Images)
BBC - Washington đã tiến hành các cuộc tấn công vào 85 mục tiêu ở Syria và Iraq để trả đũa vụ tập kích bằng thiết bị bay không người lái vào căn cứ quân sự của Mỹ khiến ba binh sĩ thiệt mạng hôm 28/1.
Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (US Centcom) cho biết quân đội của họ đã tiến hành các cuộc không kích nhằm vào lực lượng Quds của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran và các nhóm dân quân trực thuộc.
“Lời đáp trả của chúng tôi bắt đầu từ hôm nay. Nó sẽ tiếp tục vào thời gian và địa điểm mà chúng tôi chọn,” Tổng thống Biden cho biết trong một thông cáo hôm 2/2.
Ba lính Mỹ đã thiệt mạng và 41 người khác bị thương trong cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái vào căn cứ quân sự Tower 22 của Mỹ tại Jordan, gần biên giới với Syria.
Nhà Trắng cáo buộc Iran đứng đằng sau các hoạt động tấn công kiểu này và tuyên bố sẽ "đáp trả rất mạnh mẽ".
Iran phủ nhận sự liên quan, gọi những cáo buộc trên là "vô căn cứ" và nói rằng họ "không liên quan đến việc ra quyết định của các nhóm dân quân".
Tại sao Mỹ trì hoãn việc trả đũa?
Gần một tuần sau vụ tập kích, các cuộc tấn công trả đũa nhằm vào lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn của Mỹ đã bắt đầu.
Các đòn tấn công đã được lên kế hoạch trong vài ngày và trong thời gian đó, chính quyền Biden phải đối mặt với những câu hỏi và chỉ trích từ Đảng Cộng hòa về thời điểm và mức độ đáp trả của Mỹ.
Nhưng các chuyên gia đối ngoại tin rằng cách tiếp cận này cho phép Iran rút về, có khả năng tránh được xung đột rộng hơn giữa Mỹ và Iran.
“Điều này sẽ cho phép họ làm giảm khả năng tấn công vào quân đội Mỹ của lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn, nhưng không làm leo thang căng thẳng. Mặc dù nó có thể sẽ không ngăn cản được các cuộc tấn công trong tương lai,” Mick Mulroy, cựu Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách Trung Đông, nói với BBC.
Theo ông, lợi ích cuối cùng sẽ là “tránh một cuộc chiến tranh trực tiếp” giữa Mỹ và Iran.
Mỹ đã tấn công lực lượng Quds của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) và các lực lượng dân quân trực thuộc ở Iraq và Syria, tại tổng cộng 7 địa điểm. Theo các quan chức quốc phòng Mỹ, máy bay ném bom đã oanh kích 85 mục tiêu riêng lẻ.
“Hãy để tất cả những ai muốn làm hại chúng ta biết điều này: Nếu họ làm hại một công dân Mỹ, chúng tôi sẽ đáp trả,” Tổng thống Joe Biden tuyên bố.
Các quan chức Mỹ đã cáo buộc nhóm dân quân được Iran hậu thuẫn, lực lượng kháng chiến Hồi giáo ở Iraq, là thủ phạm vụ tấn công ở Jordan. Tổ chức này - bao gồm nhiều tay súng - được cho là đã được Iran trang bị vũ khí, tài trợ và huấn luyện.
Iran đã phủ nhận mọi liên quan đến cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái, khiến 41 lính Mỹ bị thương.
Các quan chức quốc phòng và an ninh cho biết thời tiết đã gây khó khăn cho việc trả đũa sớm hơn, và hôm 2/2 có điều kiện tốt nhất để tiến hành các cuộc tấn công.
Mặc dù Nhà Trắng và Lầu Năm Góc đã nhiều lần cho biết họ tránh các hoạt động "điện báo" trong những ngày trước cuộc tấn công, nhưng các chuyên gia tin rằng họ làm vậy - với mục đích cuối cùng là tránh một cuộc chiến tranh lớn hơn với Iran.
Hussein Ibish, học giả tại Viện các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập, cho biết sự chậm trễ dường như là do Mỹ gửi tín hiệu về “việc họ sẽ không làm, đó là tấn công vào bên trong Iran”.
Tổng thống Biden tại lễ hồi hương hài cốt của ba binh sĩ Mỹ thiệt mạng tại Căn cứ Không quân Dover (EPA)
Ông Mulroy nói với BBC rằng có thể Mỹ đã cho phép các binh sĩ của Vệ binh Cách mạng Iran “rời khỏi các cơ sở sắp bị tấn công”.
Các chuyên gia lưu ý rằng Mỹ phải cân nhắc giữa việc răn đe một quốc gia như Iran mà không gây ra một cuộc xung đột lớn hơn.
“Điện báo” về các cuộc tấn công có thể cho phép Mỹ áp dụng nguyên tắc “Goldilocks” đối với hoạt động “không quá cứng và không quá mềm”, Bradley Bowman, giám đốc cấp cao của Trung tâm Quyền lực quân sự và Chính trị tại Tổ chức Quốc phòng Dân chủ có trụ sở ở Washington DC, nhận định.
Phương thức tiếp cận này “sẽ gây tổn hại cho đối thủ của chúng ta để họ ngừng tấn công lực lượng của chúng ta, nhưng không đến mức họ cảm thấy cần phải leo thang trên diện rộng, từ đó tránh được một cuộc chiến tranh khu vực”.
Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby hôm 2/2 cho biết Washington sẽ không “điện báo các hoạt động trong tương lai” nhưng xác nhận “sẽ có hành động đáp trả bổ sung được thực hiện trong những ngày tới”.
Chỉ trích từ Đảng Cộng hòa
Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa tại Quốc hội đã nhanh chóng lên án cách tiếp cận của ông Biden là quá khoan dung với Iran.
Nghị sĩ Mike Johnson, đảng viên Cộng hòa quyền lực nhất tại Quốc hội, cho biết sau các cuộc tấn công rằng “việc công khai rút lui và ra hiệu quá mức đã làm suy giảm khả năng của chúng ta trong việc chấm dứt một loạt các cuộc tấn công kéo dài trong vài tháng qua”.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, Thượng nghị sĩ Tom Cotton của bang Arkansas gọi phản ứng của ông Biden là “thiếu máu” và tuyên bố “nó chỉ khuyến khích các ayatollah (những người bảo thủ ủng hộ Đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei) mạnh bạo hơn nữa”.
“Chỉ có những cuộc tấn công tàn khốc hơn nữa nhằm vào lực lượng Iran mới khiến các ayatollah sợ hãi,” ông viết.
Hơn 100 lính Mỹ đã bị thương trong các cuộc tấn công tên lửa Iran vào các căn cứ của Mỹ năm 2020 (Getty Images)
Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin viện dẫn những hành động quyết liệt hơn của các tổng thống Đảng Cộng hòa trước đây, Ronald Reagan và Donald Trump, để so sánh với kế hoạch tấn công của ông Biden.
“Răn đe không phải là những biện pháp nửa vời bị trì hoãn. Răn đe là chặt đầu con rắn,” ông viết trên X.
Nhưng ông Ibish lưu ý rằng chính quyền Biden có thể đang cố gắng tránh những cạm bẫy chính trị trong nước có thể xảy ra khi Mỹ bị kéo vào một cuộc xung đột nghiêm trọng hơn.
“Nếu họ tấn công Iran, những người mang tiêu chuẩn của Đảng Cộng hòa như Donald Trump sẽ tố cáo Biden là kẻ gây chiến,” ông nói. “Đó là một cái bẫy chính trị. Mọi người đều mắc phải điều đó, vì vậy họ sẽ không rơi vào cái bẫy đó.” (BBC)