Rus Kiev — nước Nga Kiev— tổ tiên của những người đang sống ở Nga và Ukraine hôm nay (nguồn Wikipedia)

Nhật Tân - “Bandera-Reich” là danh hiệu mà cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev gợi ý hôm thứ Bảy thay cho cái tên “Ukraine”. Dường như đây là hành động trả đũa việc đổi tên “Nga” thành “moscow” (không viết hoa) của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngay trước đó, khi ông Zelensky yêu cầu các ban ngành cân nhắc việc đổi tên “Nga” trong các hoàn cảnh chính thức như văn kiện, báo chí, hay sách giáo khoa.

Theo hãng tin RT của Nga bình luận, thì cái tên “Bandera-Reich” được đặt theo Stepan Bandera, một nhân vật cực hữu của Ukraine từ thời Đại Thế chiến II. Giới truyền thông Nga lâu nay vẫn nhìn nhận chính quyền Ukraine hiện nay là kế thừa tinh thần “phát xít mới” của nhân vật này, và quân đội Ukraine là thừa kế tinh thần của tổ chức OUN của Bandera thành lập từ 1943. Những năm đó Bandera đã ngả theo phát xít Đức.

Video về tin ông Zelensky muốn đổi “Nga” thành “moscow”. Trong đó nhìn nhận ông Zelensky là muốn cắt đứt quan hệ chung tổ tiên giữa người đang sống hôm nay ở Nga và Ukraine. Phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova miêu tả đó là một vận động chống Nga trên thế giới của ông Zelensky.

Trong lịch sử, có thời tồn tại quốc gia mang tên Kiev Rus (nước Nga Kiev) với thủ đô là Kiev (Kyiv hôm nay), mà trong đó có 1 đại công quốc mang tên “Moscovia”. Quốc gia Kiev Rus đã kết thúc từ thế kỷ 13 do bị Mông Cổ xâm lược. Sau này chỉ có Đế quốc Russia (Nga) rồi sau đó là Liên Xô, và thủ đô cũng không đặt ở Kyiv.

Dường như vấn đề không phải ở chỗ tranh cãi về lịch sử, và bằng chứng lịch sử chỉ là cái cớ.

Ông Medvedev viết trên Telegram sau vụ ông Zelensky đòi đổi tên Nga: “Phản ứng của chúng ta sao?… Chỉ có thể là Schweinisch Bandera-Reich” (“schweinisch” có nghĩa là “như con lợn” trong tiếng Đức).

Trên thực tế những người ủng hộ chính quyền Zelensky đã phổ cập lối dùng tên theo cách miệt thị từ lâu rồi, ví dụ dùng “Ruzzian” thay cho “Russian” (dân Nga), dùng “Ruzzia” thay cho “Russia” (nước Nga), dùng “Orc” (man rợ) để gọi quân Nga, v.v. Có giải thích rằng chữ “Z” là ý nói về quân sự.

Động thái của ông Zelensky —tức là muốn nói “liên bang moscow” thay cho “Liên bang Nga”, nói “người moscow” thay cho “người Nga”, nói “văn hóa moscow” thay cho “văn hóa Nga”, v.v.— dường như là đẩy tình hình tiến thêm một bước, và đưa lối gọi miệt thị vào các ngữ cảnh chính thức —có thể là bắt buộc— như trong văn bản nhà nước, báo chí, hay sách giáo khoa.

Nhật Tân (trithucvn.com.au)  

***

UKRAINE XEM XÉT ĐỔI CÁCH GỌI TÊN NƯỚC NGA

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky - (Ảnh: Reuters)

Ngân Hà - Ngày 10/3, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông cùng chính phủ đang xem xét việc đổi tên nước Nga thành “Moscovia”, một cách gọi sử dụng từ nhiều thế kỷ trước, nhằm cắt đứt mọi mối liên hệ lịch sử giữa Ukraine với Nga.

Trong một tuyên bố, ông Zelensky cho biết đã yêu cầu Thủ tướng Ukraine Denis Shmigal xử lý toàn diện một đơn thỉnh cầu đổi tên nước Nga. Hiện lá đơn này đã thu thập được 25.000 chữ ký, trong đó yêu cầu đổi tên nước Nga thành "Moscovia" và Liên bang Nga thành "Liên bang Moscovia".

Theo hãng tin RT, cái tên "Moscovia" bắt nguồn từ Công quốc Moscow, một trong những công quốc thuộc Đại công quốc Kievan Rus vào cuối thời Trung Cổ. Nhà nước Nga hiện đại hình thành xung quanh trung tâm quyền lực này trong khi vẫn giữ được nguồn gốc lịch sử và văn hóa bắt nguồn từ dân tộc Rus.

Phát biểu về vấn đề này, ông Zelensky cho biết nó “cần được giải quyết cẩn thận cả về bối cảnh lịch sử và văn hóa, cũng như từ góc độ hậu quả pháp lý quốc tế có thể xảy ra” với sự tham gia của các tổ chức khoa học.

Động thái này từ chính phủ Ukraine được đưa ra sau khi bản kiến nghị trên khẳng định rằng Ukraine đang tán thành một "tuyên bố nguy hiểm" rằng nước Nga là hậu duệ trực tiếp của Đại công quốc Kievan Rus bằng cách sử dụng từ “Nga” để gọi tên nước này.

Tác giả của bản kiến ​​nghị được gửi vào cuối tháng 11/2022 tuyên bố rằng cái tên Nga "tạo cơ sở cho sự xâm phạm hơn nữa" vào lịch sử của Kievan Rus. Nguyên nhân được đưa ra là do người nước ngoài thường nhầm lẫn giữa các từ “Nga” và “Rus”.

Trong khi đó, RT cho biết có nhiều người theo chủ nghĩa dân tộc Ukraine bác bỏ quan điểm cho rằng hai nước Nga và Ukraine có một mối liên hệ lịch sử. Thay vào đó, họ tuyên bố rằng chỉ Ukraine mới có thể được coi là người thừa kế thực sự của Kievan Rus.

Khi đưa ra bình luận về động thái này ngày 11/3, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết đây là “bằng chứng về các nỗ lực tạo ra thêm thế lực chống Nga tại Ukraine”.

Trong những năm gần đây, đây không phải là động thái đổi tên đầu tiên của Ukraine. Chính phủ nước này đã tiến hành đổi tên nhiều địa danh được cho là có liên quan tới Nga hoặc Liên Xô và việc này càng được tăng cường sau khi Moscow tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt từ ngày 24/2/2022.

Một ví dụ là vào tháng 10/2022, các quan chức Kiev đã đổi tên một con phố vinh danh Nguyên soái Liên Xô Rodion Malinovsky - người đóng vai trò nổi bật trong việc giải phóng Ukraine khỏi sự chiếm đóng của Đức Quốc xã. Tên của con phố hiện nay để tôn vinh những anh hùng của Tiểu đoàn Azov - lực lượng được phía Nga cho là theo chủ nghĩa dân tộc và ủng hộ hệ tư tưởng tân phát xít.

Ở một diễn biến khác, trong một cuộc phỏng vấn với chương trình quan hệ công chúng "Bolshaya Igra" ("Trò chơi vĩ đại") trên kênh truyền hình Channel One cùng ngày, hãng thông tấn TASS trích dẫn Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết nước này hiện không thấy bất kỳ cơ hội đàm phán nào với Ukraine do quan điểm của Kiev.

Cụ thể, ông cho biết: “Chúng tôi vẫn luôn khẳng định Nga không né tránh các cuộc đàm phán. Ở thời điểm hiện tại, Nga chỉ đơn giản là không thấy bất cứ cơ hội nào để tổ chức đàm phán”.

Nguyên nhân được ông đưa ra là sắc lệnh cấm bất kỳ cuộc đàm phán nào với Nga được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ký hồi tháng 9/2022 và thái độ từ chối đàm phán với Tổng thống Nga của nhà lãnh đạo Ukraine.

Ngoài ra, phía Ukraine cũng luôn khẳng định sẽ chiến thắng và tự quyết định tương lai của quốc gia.

Ngân Hà (https://mekongasean.vn)