Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm một trung tâm huấn luyện tân binh của quân khu miền tây ở vùng Ryazan, ngày 20/10/2022, trong bối cảnh lực lượng Ukraina gây sức ép lớn lên tỉnh Kherson đang bị quân Nga chiếm đóng. (AP - Mikhail Klimentyev)
Thụy My (RFI) - Theo tướng Pháp Michel Yakovleff, quân Nga có thể sụp đổ trong những tháng tới, lệnh động viên không giúp được gì. Liệu Vladimir Putin có thể tồn tại sau khi bại trận ? Nếu thế ông sẽ là nhà lãnh đạo duy nhất trong lịch sử nước Nga còn sống sót sau một sự kiện tầm cỡ như vậy.
Lính đánh thuê được giao quyền bắn hạ quân nhân Nga đào ngũ
Courrier International đưa ra ba kịch bản cho quân Nga ở Kherson, nơi đang bị Ukraina vây hãm, theo đánh giá của tờ Meduza : « rút lui, xây thành đắp lũy, dùng vũ khí nguyên tử ». Tuần báo Pháp cũng tiết lộ Nga có những « đơn vị đặc biệt phụ trách bắn hạ lính đào ngũ ».
Tướng Nga Sergueï Sourovikine cáo buộc Kiev sử dụng các « zagradotriady » chuyên bắn vào những người lính chuyên nghiệp bỏ chạy hay ra đầu hàng. Nhưng trên thực tế chính lực lượng của ông ta có hành động này, thông qua lính Chechnya hay lính đánh thuê Wagner. Từ ngữ này có từ thời Stalin trong Đệ nhị Thế chiến. Theo nhà báo gốc Nga Tatiana Vaksberg làm việc cho ban tiếng Bulgari của Radio Free Europe/Radio Liberty, trong những cuộc điện đàm mà SBU, cơ quan phản gián Ukraina nghe được, các thành viên của Rosgvardia (Vệ binh Nga) kể lại rất chi tiết cho người thân.
Chẳng hạn tại Bakhmut thuộc vùng Donetsk, một trong những trục hiếm hoi mà quân Nga vẫn luôn cố tiến một cách không thể hiểu được dù bị thiệt hại nặng nề (khoảng 50 lính tử trận một ngày, theo Kiev). Oleksiy Arestovitch, cố vấn của tổng thống Zelensky giải thích, đó là do có đến hai hàng rào « zagradotriady », nếu không bắn vào lính đào ngũ thì chính mình sẽ bị lực lượng « zagradotriady » phía sau tiêu diệt. Ngay cả Stalin cũng không làm như vậy ! Tại Bakhmut, chủ yếu lính đánh thuê Wagner phụ trách việc bắn hạ các binh sĩ bỏ chạy, lực lượng này gần đây tuyển mộ rất nhiều tù hình sự.
Càng thắng thế, Ukraina càng có nguy cơ bị tấn công nguyên tử
Courrier International dịch bài viết của UnHerd nêu ra nghịch lý trên. Lâu nay nói về « chiến tranh nguyên tử » vẫn là điều cấm kỵ, ngay cả thời kỳ khủng hoảng tên lửa Cuba, Khrouchtchev và Kennedy đều tránh đề cập. Nhưng giờ đây, bất kỳ ai sở hữu bom nguyên tử đều có thể đe dọa người khác. Vì đâu nên nỗi ? Đó là do Vladimir Putin. Ông ta đã « bình thường hóa » khả năng gây thảm họa cho nhân loại. Truyền hình Nga thường xuyên nêu ra, người dẫn chương trình nối tiếng Dimitri Kisselev phấn khích nói rằng một hỏa tiễn nguyên tử Nga có thể « tiêu hủy hoàn toàn » hoặc biến nước Anh thành « sa mạc phóng xạ ». Tất nhiên anh ta phải được Kremlin bật đèn xanh mới có thể tuyên bố nẩy lửa như vậy.
Quân đội Ukraina càng đẩy lùi quân Nga trên chiến trường thì giả thiết Putin dùng đến vũ khí nguyên tử chiến thuật càng được nêu ra, chiến thắng khiến Kiev càng trở nên dễ tổn thương. Càng cay đắng hơn khi Ukraina từng chấp nhận trao trả toàn bộ đầu đạn nguyên tử Liên Xô theo bản ghi nhớ Budapest để đổi lấy sự bảo đảm toàn vẹn lãnh thổ của Hoa Kỳ, Anh quốc và...Nga.
Mike Pompeo : Răn đe là cách đối phó tốt nhất
Cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khi trả lời tuần báo L'Express nhấn mạnh « Để chận đứng Putin, cần phải cung ứng nhiều vũ khí hơn cho Zelensky ». Ông Pompeo cho rằng chính quyền Biden quá chậm chạp nên đã uổng phí khá nhiều thời gian, và cho đến nay, châu Âu vẫn còn quá dè dặt. Theo ông, cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 sẽ không ảnh hưởng đến chủ trương hỗ trợ tổng thống Volodymyr Zelensky. Cựu ngoại trưởng nhắc lại, việc Putin sáp nhập Crimée diễn ra vào thời Barack Obama, còn trong nhiệm kỳ của ông Donald Trump Ukraina không bị mất dù chỉ một milimet lãnh thổ. Nếu chính quyền Biden lớn tiếng răn đe thì đã không xảy ra tình trạng hiện nay.
Từng nhiều lần nói chuyện tay đôi với Putin, Mike Pompeo nhận xét tổng thống Nga là người ác tâm nhưng sâu sắc, coi trọng chỉ ba điều : quyền hành, sức mạnh và bạo lực. Cựu ngoại trưởng hy vọng chính quyền Joe Biden đã thông tin cho ông chủ điện Kremlin theo cách riêng tư và bí mật, về danh sách những hậu quả sẽ phải chịu nếu vượt qua lằn ranh đỏ. Đó là cách mà chính quyền Donald Trump hoạt động trong suốt nhiệm kỳ bốn năm. Châu Âu cũng nên theo cách tương tự thay vì cứ lo lắng không biết Putin nghĩ gì và tìm cách đối thoại - dù sao đi nữa, khả năng này hoàn toàn bế tắc.
Tướng Pháp : Putin chưa chịu hiểu rằng đã bại trận
Theo tướng Pháp Michel Yakovleff, quân Nga có thể sụp đổ trong những tháng tới, lực lượng Nga ở Kherson bị bao vây từ nhiều tháng qua. Họ giống một con cá voi đang bị xẻo từng mảng thịt, không còn có thể xoay chuyển tình thế khi đã huy động hết đơn vị tác chiến của các quân khu. Lính Nga phụ thuộc rất nhiều vào pháo, và đang thiếu đạn do các cầu nối với vùng đất chiếm đóng ở bờ đông sông Dniepr đều đã bị phá hủy, như vậy khả năng tan rã là rất rõ. Nếu điều này diễn ra, có thể tâm lý tuyệt vọng có thể lây lan sang các đạo quân khác.
Lệnh động viên không thể giúp được gì, và một trong những vấn đề lớn của việc huy động trễ tràng này là Nga rất thiếu người huấn luyện cho 300.000 tân binh. Ở Pháp chẳng hạn, khi quân đội gởi 1.000 lính mới sang một trung tâm huấn luyện thì phải điều 300 binh sĩ đến hướng dẫn cho họ từ cách ngắm bắn, tiếp đạn, cứu thương cho đến lái xe, thủ tục hành chánh...Nói chung là, tỉ lệ người huấn luyện phải chiếm 1/4 đến 1/3 quân số. Chiến tranh thì không có chuyện tự học. Như vậy Nga tìm đâu ra 70.000 đến 100.000 binh sĩ đó ? Hầu như tất cả đều đang trên tuyến đầu ở Ukraina.
Vấn đề khác là những người Nga bị động viên không hề muốn tham gia cuộc chiến này, hết sức tương phản với các chiến binh Ukraina quyết tâm bảo vệ tổ quốc, đã có kinh nghiệm sau 8 tháng chiến tranh và đang phấn khởi trước thắng lợi. Matxcơva đã cạn kiệt phương tiện, và nếu bắt lính được 1 triệu người đi nữa, thì lấy gì trang bị cho họ ? « Putin đã bại trận, nhưng ông ta vẫn chưa chịu hiểu ra ».
Lính Nga bị chế độ Kremlin đối xử tồi tệ
Tướng Yakovleff nhận thấy chế độ Nga coi người lính như loài vật. Ngoài vũ khí cổ lỗ sĩ, điều kiện sống tồi tệ, họ chẳng được thông tin gì cả. Trước cuộc xâm lăng, người ta bắt họ đi tập trận ở gần Ukraina mà không cho biết lý do, rồi khi vượt qua biên giới, một số đơn vị còn không biết mình đang trên đất Ukraina.
Bộ tham mưu điều quân từ nơi này sang nơi khác để lấp chỗ, làm bia đỡ đạn. Và quân đội này còn bị Putin và bè lũ của ông ta sỉ nhục : một loạt tướng lãnh bị thay thế, truyền hình phê phán quân đội Nga không có trình độ so với lính đánh thuê Wagner hay lính Chechnya của Kadyrov.
Về khả năng can thiệp của Belarus, tướng Yakovleff nhận định là không đáng kể vì quân đội nước này ít người và lại huấn luyện theo các tiêu chuẩn còn thấp hơn Nga, không phải là đối thủ của Ukraina. Hơn nữa, Loukachenko rất cần đến quân đội để giữ vững chính quyền ông ta, và dân chúng không muốn Belarus tham chiến. Nếu tấn công, quân đội Belarus sẽ bị Ukraina tiêu diệt và chế độ Loukachenko sụp đổ, không loại trừ khả năng một chính quyền mới thân thiện với Ukraina lên thay thế. Kết quả sẽ là thảm họa cho Putin.
Putin khó tránh khỏi số phận dành cho các nhà lãnh đạo bị đại bại
Quân đội Ukraina đang trở thành lực lượng mạnh nhất châu Âu, nhưng vẫn cần tăng cường về quân số và vũ khí. Nhờ tổng động viên ngay từ đầu, Kiev đã có thêm 600.000 quân bổ sung vào lực lượng 100.000 quân nhân chuyên nghiệp, và lại dành thời gian đào tạo để thành lập các lữ đoàn đúng nghĩa. Một trong những hạn chế là trang thiết bị của Ukraina gồm đủ loại, rất phức tạp cho việc bảo trì và sử dụng. Pháo thủ phải học cách bắn những loại pháo của Mỹ, Pháp, Đức và nhiều nước khác.
Vấn đề nữa là Ukraina thiếu đạn nên không thể oanh tạc quy mô. Vì vậy họ để dành đạn cho việc phá hủy các kho đạn dược cho Nga và yểm trợ trực tiếp cho các đợt tấn công của quân mình. Ngược lại Putin đã sử dụng vô tội vạ các hỏa tiễn rất đắt tiền để tấn công vào thường dân Ukraina, đó là quyết định ngu xuẩn về mặt quân sự.
Bế tắc, Putin sẽ dùng đến vũ khí nguyên tử ? Tướng Michel Yakovleff không tin. Trước hết là Ukraina đã tấn công sâu vào những vùng đất mà Vladimir Putin tuyên bố chủ quyền nhưng vẫn không thấy động tĩnh gì. Kế tiếp, việc thi hành còn liên quan đến vài chục người khác, không loại trừ khả năng ai đó từ chối thực hiện. Cuối cùng, phương Tây và nhất là Mỹ sẽ trả đũa bằng vũ khí quy ước, tiêu diệt toàn bộ lính Nga có mặt trên đất Ukraina, có thể cả những mục tiêu khác như Kaliningrad.
Liệu Vladimir Putin có thể tồn tại sau khi bại trận ? Nếu vậy ông ta sẽ là nhà lãnh đạo duy nhất trong lịch sử Nga còn sống sót sau một sự kiện tầm cỡ như thế. Theo tướng Yakovleff, số phận Putin đã được định đoạt. (RFI)