Năm 1955 – Thủ Tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru thảo luận vời thủ tướng Tàu cộng Chu Ân Lai tại buổi Hội Thảo Bandung Conference (via LIFE)

Trần Trung Đạo - Trong buổi thảo luận trên Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA) hôm 12/12/2023, người viết có nhắc lại lịch sử của khái niện “chung vận mệnh” và sau đó được đổi thành “chung tương lai” nhưng không có dịp đi vào chi tiết. Vài bạn trẻ yêu cầu giải thích chi tiết hơn về nguồn gốc và ý định bên trong của Tàu cộng khi đưa ra khẩu hiệu này.

------

Hai biến cố có tầm quan trọng với chính sách đối ngoại của CSVN (Việt cộng) trong năm 2023 là chuyến viếng thăm của TT Joe Biden và của lãnh đạo CS Tàu Tập Cận Bình.

Nỗi lo lớn nhất của các nhà lãnh đạo Tàu cộng (TC) từ thời Mao đến nay là nỗi lo bị bao vây. Để làm nhẹ mối lo, họ đã tìm mọi cách để tạo thế liên minh với các quốc gia cùng chia sẻ quyền lợi. Một quốc gia, vừa là nạn nhân, vừa là đồng minh ý thức hệ và cũng có thể là một trong những kẻ thù nguy hiểm nhất của họ là Việt cộng.

Ngày 11 tháng 9, 2023, TT Mỹ viếng thăm Việt Nam. Đây là chuyến viếng thăm ngắn nhưng rõ ràng là một bước chiến lược nhằm lôi kéo Việt cộng về gần với Mỹ. Việt cộng và Hoa Kỳ đã nâng cấp quan hệ lên hàng “đối tác chiến lược toàn diện”, ngang tầm với Tàu cộng, Nga, Ấn Độ và Nam Hàn.

Việt Nam, với vị trí chiến lược quan trọng trong vùng Nam Á Châu, là đầu cầu quan trọng Mỹ muốn đặt chân trở lại và Tàu cộng bằng mọi giá muốn giữ.

Trước khi viếng thăm Việt Nam, ngày 1 tháng 5, 2023 Joe Biden đã tiếp TT Philippines Ferdinand Marcos Jr. tại Tòa Bạch Ốc. Hai tổng thống cam kết mở rộng mối quan hệ mật thiết vốn có và bày tỏ mối quan tâm trước chủ trương gây hấn của Tàu cộng. TT Biden cam kết “Hoa Kỳ cũng giữ vững cam kết bảo vệ Philippines, kể cả ở Biển Đông, và sẽ tiếp tục hỗ trợ việc hiện đại hóa quân đội của Philippines.”

Trước đó một tuần, TT Biden tiếp Tổng thống Nam Hàn Yoon Suk Yeol để thảo luận kế hoạch đối phó với Bắc Hàn.

Trong dịp viếng thăm Ấn Độ tháng 9, 2023, ngoài hợp tác kinh tế, Thủ tướng Narendra Modi và TT Joe Biden đã nhấn mạnh đến yếu tố “tự do dân chủ” như là một nền tảng để phát triển quốc gia. Trong Thông Cáo Chung, lãnh đạo hai quốc gia “tái nhấn mạnh rằng các giá trị chung về tự do, dân chủ, nhân quyền, hòa nhập, đa nguyên và cơ hội bình đẳng cho mọi công dân là rất quan trọng đối với sự thành công mà hai nước chúng ta đạt được và rằng những giá trị này củng cố mối quan hệ của chúng ta.”

Trong chuyến viếng thăm Việt Nam, mặc dầu TT Biden bác bỏ quan điểm cho rằng một “chiến tranh lạnh” khác đang diễn ra tại Á Châu, những ai am tường chính trị đều biết đó chỉ là một cách rào đón ngoại giao. Thực tế, khi TT Biden đang phát biểu, các liên minh chính trị quân sự đã hình thành.

Nam Hàn, Nhật Bản, Philippines, Thái, Úc, Tân Tây Lan đã là những quốc gia có liên minh quân sự với Mỹ. Đó là chưa tính việc liên kết với các tổ chức có khuynh hướng bước gần tới Mỹ như Quad ( Thảo luận an ninh bốn nước Mỹ, Ấn, Úc, Nhật), AUKUS (liên minh Mỹ, Anh, Úc) và cả một số nước ASEAN. Các liên minh này cho thấy Mỹ đang siết chặt vòng vây an ninh và kinh tế quanh Tàu cộng. Nam Dương, dân số 275 triệu người, do dự vì đang làm ăn buôn bán với Tàu cộng nhưng một khi xung đột đến gần với “điểm vỡ”, quốc gia dân chủ đa đảng này sẽ chọn Mỹ.

Định nghĩa của chiến lược Indo-Pacific trên trang nhà của Tòa Bạch Ốc khẳng định: “Hoa Kỳ cam kết về một Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và mở, kết nối, thịnh vượng, an toàn và bền vững. Để hiện thực hóa tương lai đó, Hoa Kỳ sẽ tăng cường vai trò của chính mình đồng thời củng cố khu vực chính nó.”

Cục diện thế giới đã đổi thay nhiều chỉ trong vòng mười năm qua. Nếu cuộc hội kiến Việt Mỹ tương tự diễn ra vào đầu thập niên 2010, phản ứng của Tàu cộng đã khác.

Nhắc lại. Hơn bảy năm trước, 2016, Tàu cộng đã phản ứng giận dữ khi TT Barack Obama thăm Việt Nam. Tân Hoa Xã trong bản tin ngày 17 tháng 5, 2016 đã cho rằng chuyến viếng thăm của TT Obama chỉ nhằm “củng cố liên minh chống Tàu cộng". Bản tin Tân Hoa Xã viết tiếp: “Tính đến cuối năm ngoái, trong 9 năm đứng đầu Nhà Trắng ông Obama đã thăm Đông Nam Á 9 lần để thúc đẩy chiến lược xoay trục sang khu vực. Trong số này có 3 nước ASEAN ông thăm 1 lần: Singapore, Campuchia, Thái Lan; Có 4 nước ASEAN ông thăm 2 lần hoặc sẽ thăm 2 lần: Indonesia, Myanmar, Malaysia và Philippines; 3 nước ông chưa đến thăm có Việt Nam, Brunei và Lào."

Theo Washington Post, 24 tháng 5, 2016, Tàu cộng cảnh cáo Hoa Kỳ “không nên châm ngòi lửa Á Châu”.

Cuối năm 2023, thái độ hung hăng và phản ứng bằng lời lẽ giận giữ của Tàu cộng hoàn toàn thay đổi.

Sau nhiều tháng suy nghĩ, Tập Cận Bình chấp nhận thực tế chính trị thế giới. Nhưng để gỡ thể diện, họ Tập tạo ra một mẫu quan hệ mới, chưa từng có giữa hai quốc gia. Họ Tập gọi đó là quan hệ “Cộng đồng chung vận mệnh” và vài hôm sau đổi thành “Cộng đồng chung một tương lai”.

Khẩu hiệu “chung vận mệnh” hay “chung tương lai” là sản phẩm của bộ máy tuyên truyền Tàu cộng, Việt cộng không biết gì cho đến giờ phút chót.

Trong thông cáo chung giữa hai đảng, khẩu hiệu “cộng đồng chung vận mệnh” được Tàu cộng sửa lại thành “cộng đồng chia sẻ tương lai” nhưng chỉ là cách dùng chữ cho dễ đọc dễ nghe, nội dung không thay đổi gì.

Lý do của sự thay đổi khẩu hiệu, mặc dù không được giải thích, khái niệm “chia sẻ tương lai” có vẻ văn chương và tích cực hơn là “chung vận mệnh”. Khi nghĩ đến “vận mệnh” người ta thường liên tưởng một ngày tàn không tránh khỏi như người đời thường diễn tả qua thành ngữ “vận mệnh đã an bài”.

Cả hai “chung vận mệnh” và “chia sẻ tương lai” không phải là mới mà có một nguồn gốc khá xa trong lịch sử đối ngoại của Tàu cộng trong một hoàn cảnh chính trị thế giới khá giống hôm nay.

Nguồn gốc của khái niệm này bắt nguồn từ Hội Nghị Bandung (Bandung Conference 1955). Hôm đó là ngày 19 tháng 4 năm 1955 tại Bandung, thủ phủ của tỉnh Tây Java, Nam Dương.

Trong một diễn văn không dài nhưng chữ “vận mệnh” đã được lập lại nhiều lần. Họ Chu phát biểu:

“Tuy nhiên, thời mà các cường quốc Tây phương kiểm soát vận mệnh của chúng ta đã qua rồi. Vận mệnh của các nước châu Á và châu Phi phải được đặt vào tay chính các dân tộc đó. Chúng tôi cố gắng hiện thực sự độc lập về kinh tế của mình; điều đó cũng không có nghĩa là từ chối hợp tác kinh tế với bất kỳ quốc gia nào ngoài khu vực Á-Phi. Tuy nhiên, chúng ta mong muốn xóa bỏ sự bóc lột của các nước thực dân phương Tây tại các nước lạc hậu ở phương Đông và muốn phát triển nền kinh tế độc lập, chủ quyền của nước ta. Độc lập hoàn toàn là mục tiêu mà đại đa số các nước châu Á và châu Phi phải đấu tranh trong một thời gian dài.” (However, the days when the Western powers controlled our destiny are already past. The destiny of Asian and African countries should be taken into the hands of the peoples themselves. We strive to realize our own economic independence; nor does that mean the rejection of economic co-operation with any country outside of the Asian-African region. However, we want to do away with the exploitation of backward countries in the East by the colonial powers in the West and to develop the independent and sovereign economy of our own countries. Complete independence is an objective for which the great majority of Asian and African countries have to struggle for a long time.” (April 19, 1955 Main Speech by Premier Zhou Enlai, Head of the Delegation of the People's Republic of China, Distributed at the Plenary Session of the Asian-African Conference, Wilson Center, Digital Archive)

Dù sao, trong thời điểm đó, chính sách “chung vận mệnh” đã lừa được nhiều lãnh đạo các nước Á Phi và người bị lừa cay đắng nhất là Thủ tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru. Nehru là một chính khách Ấn Độ nhân cách, đức độ, yêu nước, yêu hòa bình và yêu dân chủ, nhưng có quan điểm đối ngoại đầy hoang tưởng, khuynh tả, đặc biệt qua lập trường đối với Tàu cộng.

Những sai lầm chính trị của Jawaharlal Nehru không những để lại hậu quả thua trận trong chiến tranh với Tàu cộng năm 1962, xung đột biên giới còn kéo dài từ đó cho tới hôm nay, số phận đau thương của Tây Tạng và nhất là mất đi cơ hội ngàn năm một thuở để Ấn Độ trở thành hội viên thường trực của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc sau khi Tàu cộng chiếm toàn lục địa.

Năm nguyên tắc “Sống chung hòa bình” được Mao và Chu đề ra gồm:

(1) tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau,

(2) không xâm lược nhau,

(3) không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau,

(4) bình đẳng và cùng có lợi,

(5) cùng chung sống hòa bình.

Nehru dễ dàng rơi vào “chung vận mệnh” của Mao Trạch Đông. Nehru ký hỏa hiệp Năm Nguyên Tắc Sống Chung Hòa Bình với Tàu cộng 1954, tức khắc theo sau đó Ấn Độ công nhận chủ quyền Tây Tạng thuộc về Tàu cộng. Đó là cây đinh cuối cùng đóng xuống quan tài của quốc gia nhỏ bé vùng Hy Mã Lạp Sơn. Nehru đã dập tắt mọi cơ hội đứng lên của Tây Tạng trong thời kỳ đó.

Nỗi lo bị bao vây của họ Chu năm 1955 cũng là nỗi lo bị bao vây của họ Tập năm 2023. Do đó thay vì phẫn nộ, cảnh cáo, khiển trách nước cs đàn em, Tập Cận Bình chọn viếng thăm với một thái độ nhún nhường và lấy lòng hơn là thái độ kẻ cả của một đàn anh cs. Lý do chính, các liên minh quân sự đang ngày càng siết chặt chung quanh Tàu cộng.

Trong thời đại ngày nay, các mối quan hệ kinh tế thế giới đa phương và có tính phụ thuộc sẽ làm chậm sự bùng vỡ của các mâu thuẫn chính trị nhưng một điều chắc chắn các mâu thuẫn mang tính triệt tiêu sẽ sớm hay muộn phải diễn ra dưới một hình thức nào đó.

Bài học sụp đổ của các đế quốc từ La Mã, Ottoman, Vương quốc Phổ v.v.. cho thấy, một đế quốc tan vỡ có thể nhận chìm nhiều nước hay lãnh thổ bên trong nhưng lại là cơ hội phục hưng của nhiều dân tộc, nhiều lãnh thổ và ngay cả sự ra đời của nhiều nước khác.

Những bài học đó cho thấy sự quan trọng của tầm nhìn chính trị mà lãnh đạo một quốc gia phải có để đọc được thâm ý của các cường quốc và hướng đi của thời đại, qua đó, chọn một chính sách đối ngoại thích hợp lâu dài.

 

Trần Trung Đạo