Nghiên cứu cho thấy trạng thái tâm lý kém sẽ cộng thêm 1.65 tuổi vào tuổi sinh học của một người. Yếu tố thứ hai là hút thuốc lá, một thói quen xấu ảnh hưởng đến tuổi thọ, đẩy nhanh quá trình lão hóa lên 1.25 năm. (Ảnh: unsplash.com)

Hoàng Tuấn - Nguyên nhân hàng đầu của lão hóa nhanh là gì? Có lẽ thứ bạn nghĩ đến đầu tiên là những thói quen xấu như hút thuốc và uống rượu quá mức. Tuy nhiên, gần đây các nhà khoa học đã tìm ra thủ phạm hàng đầu đằng sau sự lão hóa chính là trạng thái tâm lý kém.

Thủ phạm chính của lão hóa: Trạng thái tâm lý tiêu cực

Một bài báo nghiên cứu chung của các nhà khoa học Mỹ và Hồng Kông đã kiểm tra tác động của nhiều yếu tố đối với tuổi sinh học của con người.

Họ sử dụng dữ liệu từ 11.914 người trưởng thành trong cơ sở dữ liệu Nghiên cứu về sức khỏe và hưu trí của Trung Quốc. Dữ liệu bao gồm các xét nghiệm máu của người tham gia, điều kiện sống, tình trạng tâm lý, tiền sử bệnh tật, v.v.

Trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí Aging vào tháng 9, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng tác động trung bình của đột quỵ, bệnh gan và bệnh phổi đối với quá trình lão hóa sinh học không vượt quá một năm rưỡi.

Họ cũng kiểm tra những người khỏe mạnh và phát hiện ra rằng đối với những người không mắc bệnh gì, nguyên nhân chính gây lão hóa nhanh là trạng thái tinh thần của họ.

Nghiên cứu cho thấy trạng thái tâm lý kém sẽ cộng thêm 1.65 tuổi vào tuổi sinh học của một người. Yếu tố thứ hai là hút thuốc lá, một thói quen xấu ảnh hưởng đến tuổi thọ, đẩy nhanh quá trình lão hóa lên 1.25 năm.

Các yếu tố khác góp phần làm tăng tốc độ lão hóa bao gồm nam giới, sống ở nông thôn và độc thân...

Nghiên cứu cho thấy việc bị trầm cảm hoặc lo lắng cũng có thể làm tăng tuổi sinh học của một người và đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Trong tất cả các trạng thái tâm lý tiêu cực, cảm giác không vui làm tăng lão hóa 0.35 năm, trong khi ngủ không yên giấc làm tăng lão hóa 0.44 năm.

Đồng tác giả của bài báo, ông Manuel Faria của Đại học Stanford cho biết:

“Các trạng thái tinh thần và tâm lý xã hội là một trong những yếu tố dự đoán mạnh mẽ nhất về kết quả sức khỏe và chất lượng cuộc sống, nhưng chúng phần lớn đã bị bỏ qua trong chăm sóc sức khỏe hiện đại”.

Tuổi sinh học lớn hơn: Lão hóa nhanh hơn, dễ mắc bệnh hơn

Có sự khác biệt giữa tuổi sinh học và tuổi thời gian của một người.

Trong nghiên cứu về Lão hóa, các nhà nghiên cứu đã phát triển một mô hình thống kê để tính toán tuổi sinh học và đặt cho nó một cái tên tượng trưng: đồng hồ lão hóa.

Tuổi sinh học của một người có thể được tính thông qua đồng hồ lão hóa bằng cách nhập các chỉ số sinh hóa máu, huyết áp, nhịp tim, tình trạng hôn nhân, khu vực sinh sống, lối sống, v.v. của người đó.

Nếu tuổi sinh học của một người thấp hơn tuổi theo thời gian, thì người đó đang già đi từ từ. Mặt khác, nếu tuổi sinh học của anh ta cao hơn tuổi thời gian, anh ta già đi nhanh chóng.

Tuổi sinh học tăng còn liên quan đến tỷ lệ tử vong và nhiễm trùng do mọi nguyên nhân cao hơn, cũng như một số bệnh tật khác.

Ngoài các yếu tố tâm lý như căng thẳng, cô đơn, sức khỏe tâm thần và nhận thức tiêu cực về lão hóa, còn có một số yếu tố tâm lý xã hội đẩy nhanh quá trình lão hóa, bao gồm các sự kiện tiêu cực và lối sống hiện đại.

Tại sao trạng thái tâm lý tiêu cực có thể ảnh hưởng đến tuổi sinh học của một người một cách nổi bật như vậy?

Khi các loại cảm giác tiêu cực tích tụ, cơ thể con người sẽ trải qua một loạt các phản ứng tinh tế, và nhiều chỉ số sinh lý cũng sẽ thay đổi theo.

Cơ thể tiết ra các kích thích tố gây căng thẳng và các hóa chất khác, đồng thời làm tăng quá trình oxy hóa. Các gen liên quan đến lão hóa vì thế được kích thích, tạo ra sự bất ổn trong nhịp sống của cơ thể.

Khi bị căng thẳng, cơ thể sản xuất một lượng lớn glucocorticoid, làm suy yếu hầu hết các mô của cơ thể và đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Glucocorticoid có liên quan đến trí nhớ và nhận thức, gây ra những thay đổi biểu sinh trong DNA, đồng thời nó ảnh hưởng đến quá trình methyl hóa DNA liên quan đến lão hóa, có thể góp phần gây xơ cứng động mạch và các vấn đề sức khỏe khác.

Các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng, căng thẳng xã hội do cạnh tranh gây ra có thể gây lão hóa nhanh. Một số nhà nghiên cứu đã tính toán, căng thẳng tích lũy trong suốt cuộc đời dẫn đến sự gia tăng tuổi sinh học là 3.6 năm.

Hơn nữa, căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm quá trình oxy hóa và rút ngắn các đoạn cuối DNA trong cơ thể người, cả hai đều góp phần gây lão hóa và tăng tuổi sinh học thêm 10 năm.

Các nghiên cứu về chấn thương thời thơ ấu và rối loạn căng thẳng sau chấn thương cũng cho thấy, quá trình lão hóa nhanh do căng thẳng gây ra có thể kéo dài trong nhiều năm.

Cũng có những nghiên cứu cho thấy căng thẳng tích lũy dẫn đến tình trạng kháng insulin trong cơ thể. Kháng insulin sẽ dẫn đến tình trạng viêm mãn tính và stress oxy hóa, đây là những cơ chế chính của quá trình lão hóa sinh học.

Chiều dài telomere của bạch cầu (LTL) có liên quan nghịch với tình trạng kháng insulin. Khi tình trạng kháng insulin tăng lên, LTL giảm, thì quá trình lão hóa tế bào sẽ tăng lên.

Trong số các dấu ấn sinh học trong máu được đưa vào đồng hồ lão hóa, sự gia tăng của một dấu hiệu quan trọng - cystatin C - cho thấy sự suy giảm chức năng thận.

Suy giảm chức năng thận là một yếu tố nguy cơ chính làm tăng tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân trong dân số nói chung. Hơn nữa, nồng độ cystatin C bất thường có thể liên quan đến các triệu chứng trầm cảm mới khởi phát.

Sự trỗi dậy nhanh chóng của bất hạnh trong những năm gần đây

Nhìn chung, trạng thái tâm lý của chúng ta ngày càng tồi tệ hơn: Chúng ta cảm thấy bất hạnh và cô đơn hơn.

Theo khảo sát của Gallup, sự bất hạnh của dân số toàn cầu đã tăng lên trong 15 năm qua và hiện đang ở mức cao kỷ lục. Mọi người cảm thấy tức giận, buồn bã, đau đớn, lo lắng và căng thẳng hơn bao giờ hết.

Trạng thái tâm lý của chúng ta ngày càng tồi tệ hơn: Chúng ta cảm thấy bất hạnh và cô đơn hơn. (Ảnh: unsplash.com)

Nếu chỉ số trải nghiệm tiêu cực nằm trong khoảng từ 0 đến 100, thì mức độ bất hạnh của mọi người đã tăng từ 24 vào năm 2006 lên 33 vào năm 2021.

Trong hơn 5 triệu cuộc phỏng vấn về hạnh phúc do Gallup thực hiện, những người được phỏng vấn được yêu cầu mô tả cuộc sống của họ trên thang điểm từ 0 đến 10, trong đó 0 đại diện cho cuộc sống tồi tệ nhất và 10 đại diện cho cuộc sống tốt nhất.

Khi cuộc khảo sát bắt đầu vào năm 2006, 3.4% số người được hỏi cho biết cuộc sống của họ là con số mười, và chỉ 1.6% cho biết cuộc sống của họ là con số không.

Vào năm 2021, sau 15 năm theo dõi, số lượng người ở cả hai đầu đã tăng lên đáng kể.

Trong đó, những người đánh giá cuộc sống của mình tốt nhất chiếm 7.4%, tăng 1.1 lần, trong khi những người đánh giá cuộc sống của mình tồi tệ nhất đạt 7.6%, tăng 3.75 lần.

Đặc biệt, sự cô đơn đã tăng lên đáng kể kể từ khi bùng phát COVID-19.

Một cuộc khảo sát trực tuyến với 950 người Mỹ do Đại học Harvard thực hiện vào tháng 10 năm 2020 cho thấy, 36% tổng số người Mỹ - bao gồm 61% thanh niên từ 18 đến 25 tuổi và 51% bà mẹ có con nhỏ - cảm thấy cô đơn trầm trọng.

Báo cáo cũng tiết lộ những tổn thất khủng khiếp do cô đơn gây ra, bao gồm tử vong sớm cùng một loạt các vấn đề nghiêm trọng về thể chất và tinh thần như trầm cảm, lo lắng, bệnh tim, lạm dụng chất kích thích và lạm dụng gia đình.

Biện pháp thay đổi trạng thái tâm lý tiêu cực và giảm tuổi sinh học

Làm thế nào chúng ta có thể thay đổi trạng thái tinh thần và giảm bớt bất hạnh?

Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ngoài việc cải thiện chế độ ăn uống, gần gũi với thiên nhiên và tập thể dục thường xuyên, duy trì lòng trắc ẩn đối với bản thân và những người khác cũng có thể dẫn đến trạng thái tâm lý tích cực và trì hoãn quá trình lão hóa.

Lòng trắc ẩn được các học giả định nghĩa là khả năng nhạy cảm trước sự đau khổ của người khác, đồng thời cam kết sẽ làm giảm bớt nó.

Ngược lại với sự đồng cảm, lòng trắc ẩn không chỉ đơn giản là khả năng nhận biết và trải nghiệm trạng thái tâm lý của người khác, nó còn đòi hỏi động lực và hành động. Không chỉ vậy, nó bao gồm cả lòng từ bi với bản thân.

Lòng trắc ẩn cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất ở nhiều khía cạnh khác nhau, điều này có thể được thể hiện ở việc giảm bớt sự cô đơn, tăng cường hạnh phúc, giảm nguy cơ tim mạch và viêm nhiễm, đồng thời cải thiện bệnh tiểu đường.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Translational Psychiatry vào năm 2021, trong đó theo dõi 1.090 người Mỹ trưởng thành suốt 10 năm.

Một cá nhân luôn có mức độ CTS và CTO cao hơn sẽ ít cô đơn hơn trong nhiều năm sau đó. (Ảnh: unsplash.com)

Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các tác động về thể chất và tinh thần của lòng trắc ẩn đối với bản thân (CTS) và lòng trắc ẩn đối với người khác (CTO) bằng cách gọi điện thoại và điền vào các biểu mẫu.

Kết quả cho thấy, một cá nhân luôn có mức độ CTS và CTO cao hơn sẽ ít cô đơn hơn trong nhiều năm sau đó.

Nếu một cá nhân bắt đầu với mức độ CTS và CTO thấp nhưng thay đổi sau đó, sức khỏe tinh thần của anh ta cũng sẽ được cải thiện tương ứng.

Tác động tích cực của lòng từ bi đối với sức khỏe lớn hơn nhiều so với tác động bất lợi của việc hút thuốc và uống rượu.

Điều này tái khẳng định phát hiện ở phần đầu của bài báo rằng, trạng thái tinh thần kém sẽ đẩy nhanh quá trình lão hóa nhiều hơn so với hút thuốc.

Nguyên nhân là do lòng trắc ẩn và những việc làm tốt có thể tăng cường mối liên hệ với những người khác mà không khiến họ cảm thấy bị đe dọa.

Hơn nữa, CTS và CTO phản ánh khả năng thấu cảm - hiểu được cảm xúc và quan điểm của người khác - giúp củng cố các mối quan hệ xã hội có giá trị hơn.

Trong thời kỳ hậu đại dịch, mọi người trải qua tình trạng trầm cảm, lo lắng và căng thẳng, cũng như cảm giác an toàn xã hội giảm sút.

Một nghiên cứu trên người trưởng thành từ 21 quốc gia và khu vực trong bối cảnh đại dịch COVID-19 cũng cho thấy tác dụng bảo vệ chung của lòng trắc ẩn đối với con người.

Lòng trắc ẩn đề cập đến CTS, CTO và lòng trắc ẩn từ những người khác - đó là ba dòng chảy của lòng trắc ẩn.

Kết quả cho thấy, với lòng trắc ẩn hơn đối với bản thân và những người khác, một cá nhân sẽ ít đau khổ về tâm lý hơn và có cảm giác an toàn xã hội cao hơn. Một cá nhân có thể bớt trầm cảm hơn nếu anh ta từ bi với người khác.

Trầm cảm, lo lắng và căng thẳng sẽ giảm đi nếu một cá nhân có lòng từ bi với bản thân.

Lòng trắc ẩn từ những người khác có thể làm giảm bớt nỗi sợ hãi về những rủi ro sức khỏe sắp xảy ra chẳng hạn như sự bùng phát của đại dịch và tăng cảm giác an toàn xã hội.

Tuy nhiên, những hành động thể hiện lòng trắc ẩn và lòng tốt sẽ có nhiều lợi ích hơn so với chỉ giữ các suy nghĩ về lòng trắc ẩn hoặc sự đồng cảm.

Ngoài ra, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những cá nhân thiền định với tình yêu thương và lòng trắc ẩn dành cho người khác có telomere DNA dài hơn và ít có khả năng bị lão hóa hơn.

(Theo The Epoch Times)

Biên dịch: Hoàng Tuấn (NTDVN)