Tàu chiến và máy bay chiến đấu của Hải quân Trung cộng tập trận ở Biển Đông ngày 2/4/2018 (Reuters)

Phùng Quang Thắng - Chính phủ Trung cộng mới tuyên bố là họ đang tiến hành một cuộc tập trận kéo dài hơn một tuần ở Biển Đông, đồng thời cảnh báo các tàu biển tránh xa.

Trung cộng liên tục tập trận trên Biển Đông

Trong bản thông cáo bằng tiếng Hoa và tiếng Anh được công bố tối 04/03, Cục Hải Sự Hải Nam cho biết các cuộc tập trận kéo dài từ 04/03 đến 15/03 (1). Các tọa độ do họ cung cấp cho thấy khu vực tập trận nằm gần ngay chính giữa thành phố Tam Á của đảo Hải Nam và thành phố Huế của Việt Nam. Tam Á là nơi đặt căn cứ hải quân lớn của Trung cộng.

Trước đó, Trung cộng cũng loan báo lực lượng quân sự nước này tiến hành tập trận ba ngày trên Biển Đông, từ 27/2 đến 1/3 (2). Cuộc tập trận diễn ra khi Nga thực hiện chiến dịch xâm lược tại Ukraine mà nhiều người dự báo Bắc Kinh sẽ tùy theo phản ứng của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) để tiến hành kế hoạch đánh chiếm Đài Loan, đồng thời có các hoạt động hung hăng hơn nữa ở Biển Đông, bắt nạt các nước nhỏ phía Nam.

Cuộc diễn tập quân sự này được khởi động một ngày sau khi tàu chiến Mỹ đi qua eo biển Đài Loan, châm ngòi cho hoạt động không quân dữ dội khi tám máy bay phản lực của Trung cộng xâm phạm Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan.

Máy bay J-15 của Trung cộng trên tàu sân bay Liêu Ninh ở Biển Đông hôm 2/1/2017  (AFP)

Có sự phối hợp với Nga?

Cuộc xâm lược Ukraine của Nga diễn ra một ngày sau khi Thế vận hội mùa Đông Bắc Kinh 2022 kết thúc. Đó có phải là sự tôn trọng đối với Trung cộng hay là sự phối hợp “ngầm” với nhau?

Đã có nhiều cảnh báo việc Trung cộng lợi dụng cả thế giới đang tập trung vào chiến sự ở Ukraina để “tạo cơ hội” trên Biển Đông.

Tuy nhiên, Đại sứ quán Trung cộng tại Philippines khẳng định Bắc Kinh “sẽ không lợi dụng cuộc chiến Nga-Ukraine” để hành động trên Biển Đông.

Đại sứ quán Trung cộng tại Philippines đã gọi những suy đoán rằng Trung cộng sẽ lợi dụng việc Nga xâm lược Ukraine để tiến hành quân sự hóa Biển Đông là "điên rồ và vô lý". Trong email trả lời câu hỏi về những suy đoán này, Đại sứ quán Trung cộng viết: “Trung cộng sẽ tuyệt đối không sử dụng sức mạnh để bắt nạt các nước nhỏ hơn và chúng tôi không bao giờ tin vào cách tiếp cận ‘ai thắng, người đó được tất cả’. (3)

Nhưng rất nhiều người thấy rằng, không thể tin tưởng Bắc Kinh dễ dàng như vậy được. Tập Cận Bình đã từng hứa không quân sự hoá các đảo nhân tạo trên Biển Đông, nhưng lại làm ngược lại. Lời hứa của ông Tập cũng giống như khẳng định của ông Putin trước đó là không có ý định tấn công Ukraina. Những lời hứa của những kẻ độc tài thì có gì để đảm bảo được đây?

Chính vì vậy, Thượng nghị sĩ kiêm ứng cử viên tổng thống của Philippines Panfilo “Ping” M. Lacson, Sr. ngày 2/3 nhận định cuộc chiến Nga-Ukraine có thể “khích lệ” Trung cộng làm điều tương tự ở khu vực.

Các chuyên gia khác cũng cảnh báo Manila nên lưu tâm đến khả năng Trung cộng xúc tiến mạnh hơn các hoạt động quân sự hóa Biển Đông trong khi Mỹ và các đồng minh đang bận rộn đối phó với cuộc tấn công của Nga vào Ukraine.

Jaime B. Naval, giáo sư khoa học chính trị của Đại học Philippines, kêu gọi coi chừng Trung cộng: “Bắc Kinh đã tăng cường sự hiện diện ở Biển Đông ngay cả trong thời gian đại dịch bùng phát. Ở thời điểm hiện nay, khi tính toán rằng các cường quốc trong và ngoài khu vực đang bị vấn đề Ukraine làm cho phân tâm, Bắc Kinh có thể bắt tay thực hiện các hành động mạo hiểm hơn” (4).

Theo ông Naval, không ai đủ khả năng để bận rộn với hai cuộc chiến ở các khu vực khác nhau cùng một lúc: “Vì họ đang bận ở nơi khác, họ sẽ không có thời gian, nguồn lực, năng lượng và sự chú ý để bằng cách nào đó tích cực tham gia vào những gì đang diễn ra ở Biển Đông”.

Ông cho rằng hành động của Trung cộng không nhất thiết phải là một cuộc chiến mà có thể được thực hiện thông qua các phương tiện khác: “Trung cộng có thể đạt được những gì họ cần từ Philippines bằng cách từ từ tiếp quản các đảo ven biển và thiết lập quan hệ đối tác kinh tế với các thành viên chủ chốt của giới tinh hoa Philippines để đạt được sự thống trị về kinh tế cho phép họ định hướng chính sách của Philippines.”

Renato C. de Castro, Giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học De La Salle, thừa nhận: “Chiêu trò của Trung cộng là giành chiến thắng mà không thực sự chiến đấu trong việc đối phó với các quốc gia tranh chấp khác… Vấn đề Biển Đông chỉ có thể ngày càng phức tạp hơn khi vẫn còn căng thẳng ở Biển Hoa Đông cũng như eo biển Đài Loan” (5).

Thái độ của Bộ Tứ

Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cho biết các nhà lãnh đạo của nhóm “Bộ tứ” gồm Mỹ, Ấn Độ, Australia và Nhật Bản ngày 3/3 đã thống nhất rằng những gì đang xảy ra đối với Ukraine không được phép xảy ra ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (6).

Cuộc họp trực tuyến của nhóm “Bộ tứ” được tổ chức vào thời điểm lo ngại đang gia tăng về an ninh cho Đài Loan và Biển Đông, đề phòng Trung cộng lợi dụng phương Tây mất tập trung để ra tay. Phát biểu với các phóng viên sau cuộc gặp Tổng thống Mỹ, Thủ tướng Australia và Thủ tướng Ấn Độ, Thủ tướng Nhật Bản Kishida nói: “Chúng tôi cũng nhất trí rằng diễn tiến này càng cho thấy tầm quan trọng của việc thúc đẩy nhận thức về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở”.

Điều phối viên của Nhà Trắng về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Kurt Campbell ngày 28/2 cho biết Mỹ vẫn duy trì tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương bất chấp cuộc khủng hoảng Ukraine, mặc dù điều này sẽ khó khăn và tốn kém.

Việt Nam cần cảnh giác trước Bắc Kinh

Những điều các học giả cảnh báo Philippines cũng là những cảnh báo tới Việt Nam.

Dư luận Việt Nam đang tập trung vào tình hình chiến sự ở Ukraina với những quan điểm khác biệt. Những cuộc cãi vã nhau do khác cách nhìn nhận đang bùng lên trên các mạng xã hội. Cùng lúc, Trung cộng lại tăng cường tập trận trên Biển Đông.

Liệu các cuộc tập trận liên tục này mang thông điệp gì đối với các quốc gia trên Biển Đông?

Trong bài trả lời phỏng vấn mới đây, ông Nguyễn Chí Vịnh - Cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam có nhận định về cuộc xâm lược Ukraina: “Với Việt Nam, cần làm rõ: trước hết hòa bình thế giới bị đe dọa, tức là hòa bình Việt Nam bị đe dọa. Vì vậy, nhìn nhận việc này trước hết phải dựa trên nguyên tắc luật pháp, đạo lý và hòa bình thế giới nhưng mục đích rất rõ ràng là phải dựa trên lợi ích của chính Việt Nam ta.” (7)

Trong bài phỏng vấn này, ông Vịnh cũng đề cao chính sách “Ba không” mà dường như, ông ta chính là “cha đẻ” của chính sách này.

Mặc dù chính sách “Ba không” đã chuyển sang “Bốn không, một tuỳ”, nhưng liệu chỉ với chính sách đó, biển đảo của Việt Nam có thể an toàn trước dã tâm của Trung cộng? Và thêm nữa, khi Nga bị cấm vận toàn diện như vậy, Việt Nam có thể tiếp tục dựa vào vũ khí mua từ Nga nữa hay không để có thể tự vệ trước cuộc xâm lược của Bắc Kinh?

Đây là những vấn đề mà các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam cần chú ý.

Phùng Quang Thắng (RFA)

_____________

Tham khảo:

1. https://www.reuters.com/world/china-announces-south-china-sea-drills-close-vietnam-coast-2022-03-05/?taid=62231ae207024b000155f166&utm_campaign=trueAnthem:%20Trending%20Content&utm_medium=trueAnthem&utm_source=twitter&s=09

2. http://eng.chinamil.com.cn/view/2022-02/28/content_10135732.htm

3. https://www.bworldonline.com/china-says-it-wont-exploit-russia-ukraine-war/

4. https://www.bworldonline.com/manila-warned-of-china-moves-amid-ukraine-war/

5. https://www.bworldonline.com/manila-warned-of-china-moves-amid-ukraine-war/

6. https://www.reuters.com/world/biden-quad-leaders-discuss-ukraine-thursday-white-house-2022-03-03/

7. https://tuoitre.vn/xung-dot-nga-ukraine-khong-ben-nao-thang-20220304223912692.htm