Luôn năng động, cả về thể chất và tinh thần là chìa khóa giữ cho bộ não của bạn vẫn hoạt động tốt kể cả khi cao tuổi (Ảnh: Andrus Ciprian/Shutterstock)

Sayer Ji - Bạn đã bao giờ ước ao về khả năng tái tạo những tế bào não mà bạn đã “hy sinh” khi còn học đại học chưa? Bạn có e sợ rằng bộ não lão hóa của mình đang trong tình trạng suy giảm vĩnh viễn không? Y học đang được viết lại để cho chúng ta thấy là chúng ta có thể sửa chữa được bộ não của mình, và đó là điều mà ai cũng có thể làm được.

Có một quan niệm sai lầm phổ biến là não không thể sửa chữa được. Thậm chí, ngay cả cơ sở y tế cũng khẳng định rằng hễ chúng ta giết chết tế bào não thì chúng sẽ chết vĩnh viễn.

Tuy nhiên, khoa học ngày nay đã chứng minh, rằng não có thể tự sửa chữa được, và chỉ cần thực hiện một số hành động đơn giản cũng mang lại những lợi ích thực sự, có thể giúp bộ não của chúng ta luôn nhạy bén và linh hoạt trong suốt cuộc đời.

Viết lại câu chuyện về sức khỏe bộ não

Lĩnh vực về khoa học thần kinh nhận thức còn tương đối mới – chỉ khoảng 100 năm tuổi – do đó, không có gì ngạc nhiên khi chúng ta liên tục đạt được những hiểu biết mới hơn và tốt hơn về cách hệ thống dây thần kinh của não người trợ giúp hoạt động tổng thể của bộ não.

Trong hầu hết 100 năm này, người ta cho rằng một khi não bị tổn thương thì sẽ không thể tái tạo được nữa. Tế bào não là hữu hạn, và bất kỳ mất mát hoặc tổn thương nào cũng sẽ dẫn đến khiếm khuyết trong suốt quãng đời còn lại. Điều này đã gây ra một niềm tin sai lầm rằng bộ não về bản chất đang ở trong trạng thái suy giảm vĩnh viễn.

Mặc dù bằng chứng thuyết phục về điều ngược lại đã được đưa ra ngay từ năm 1960, nhưng tốc độ thay đổi của các giáo điều y tế còn chậm (và hiện tại vẫn đang là như vậy). Mãi đến những năm 1980, nghiên cứu của Fernando Nottebohm tại Đại học Rockefeller mới cho thấy rõ ràng rằng quá trình hình thành tế bào thần kinh – sản xuất các tế bào thần kinh mới hay còn gọi là neuron – đang diễn ra trong não động vật có xương sống trưởng thành.

Bước tiến lớn tiếp theo trong quá trình phát triển của ngành khoa học này có thể còn hơn 30 năm nữa. Tuy nhiên, tốc độ hiểu biết của chúng ta về cách thức hoạt động của bộ não sắp có một bước nhảy vọt.

Bộ não “mềm dẻo” của chúng ta

Năm 1992, các nhà khoa học đã phân lập tế bào gốc thần kinh của chuột trong một đĩa Petri và đây là lần đầu tiên sự phát triển của tế bào thần kinh mới trong não động vật có vú trưởng thành được quan sát. Trong 25 năm tiếp theo, sự tái tạo này đã được lặp lại hàng nghìn lần trong các nghiên cứu được công bố khác nhau.

Thời nay, cộng đồng Y tế đã chấp nhận rằng não người trưởng thành có thể tạo ra các tế bào thần kinh và tế bào thần kinh đệm mới, điều mà trước đây cộng đồng y tế không tin là có thể thực hiện được. Bộ não bây giờ được cho là có khả năng đàn hồi, mềm dẻo như plastic.

Thuật ngữ “tính mềm dẻo thần kinh” đề cập đến khả năng “tái tạo” của bộ não bằng cách thực hành các kỹ năng cần thiết. Chính sự kết hợp của các tế bào mới và việc học các điều mới đã tạo ra điều kỳ diệu này. Khi các tế bào thần kinh non trẻ được kích thích tốt (nghĩa là được huấn luyện bằng các bài học cụ thể) sẽ tạo ra các kết nối mới. Nói cách khác, những tế bào thần kinh này trở thành tế bào não khỏe mạnh trợ giúp cho việc học và phát triển các kỹ năng mới.

Cũng giống như các cơ của cơ thể, não sẽ hồi phục và phát triển khi được nuôi dưỡng tốt và được kích thích bằng các bài tập thể dục thích hợp. Nếu được chăm sóc và nuôi dưỡng đúng cách thì quá trình tái tạo não tuyệt vời này có thể diễn ra trong suốt cuộc đời.

Để giúp việc luyện tập này trở nên “dễ dàng” hơn, GreenMedInfo đã tổng hợp danh sách các cách đơn giản mà bạn có thể thực hiện để bảo vệ sức khỏe bộ não của mình, kích thích sự phát triển của tế bào não mới và thậm chí là chữa lành não của bạn.

1. Tập thể dục thường xuyên cho bộ não

Khi nghe thấy cụm từ “rèn luyện trí não”, có lẽ bạn sẽ không nghĩ đến việc nâng tạ. Nhưng kỳ thực, hoạt động thể chất là một trong những điều tốt nhất mà bạn có thể làm cho cơ thể và bộ não của mình.